30 Aralık 2008 Salı

TATARIM !!! -Cemil Kermençikli (1891-1942)

TATARIM !!!

Baş ustümde dolaşıyır bir bulut,
Maña diyur: "Tatarlıgı sen unut !"
Hayır, dostum, sen bu dertten fariğ ol,
Şu sözleri hatiriñde eyi tut:
Sen ne dirsen, tatar oğlu tatarım,
Tatarlıqtır benim iftiharım!

Latif baar ruzgarları kuserse,
Dört taraftan accı yeller eserse,
Yerler, kokler, daglar, daşlar, deñizler
Yuz çevirip yollarımı keserse,
Yol aramam, ortalıqda yatarım,
Amma derim: tatar oğlu tatarım!

Qorqunç şemşek iç durmayıb çaqarse,
Er tarafı yıldırımlar yaqarse,
Biñ yıl yagmur, burçaq, qar, buzlar yağub,
Düşen seller ortalığı yıqarse,
Yukselirim, alçalırım, batarım,
Yer altına kirsem, yine Tatarım!

Dunya batsa, derya taşsa, çaglasa,
Ay, kuneş de korqub qaçsa, aglasa,
Yedi qat yer, yedi qat kok birleşub,
Tatarlıgı inkar etse, saqlasa,
Yeri, kokü bir-birine qatarım,
İnkar etmem, yine tatar , Tatarım!

Cebrail sana şaatlıq iderse,
Mikail de qısmetini keserse,
Azrailin elinde qılınç kelüb
Esrafil de soñ süreni oqudurse,
Uquq uzerinde biñ yıl yatarım,
Red iderse, zorle derim- Tatarım!

Arş-i-ala ahirete enerse,
Levh-i-mehfuz koz ogüme kelirse,
Yedi ceennem, sekiz cennet , bir sırat
Avaz keser, tatar degilsiñ derse,
Cumlesini bir tarafa atarım,
Ceenneme kitsem, yine Tatarım!

Almanlar da senden taraf olurse,
Cennet gurilerinden soralırse,
Er millete cennetten yer verilirse,
Tatar olan, cennetten quvulırse,
Abdiya-cihande yanarım,
Lakin yine Tatar , Tatar, TATARIM !

16.10.1918

29 Aralık 2008 Pazartesi

Bizim Guzeller-Şakir Selim

Bizim Guzeller

Alemde ne qadar qız olsa, epsin
Begenem, iç birini yaramay demem:
Ah , bizim guzeller, sizge kim yetsin!
Söyleñ, neçün sizni ziyade sevem?

Neçün kozüñizge baqsam, yuregim
Uçacaq quş kibi sizge ıntıla?
Neçün eliñizni tutqanda, elim
Ve tilim tutula, nefesim tına?

Yalıñız sizni aruv dep bilsem de,
Tiliñizden daima bal tama, demem.
Siziñ qavmıñızdan azap çeksem de,
Neçün kene sizni ziyade sevem?

Çatma qaş, ince qaş, qalem qaş qızlar,
Siziñ qaşlar kibi başqa yoq, demem,
Şefqatlı, şefqatsız, bağrı taş qızlar,
Söyleñ, neçün sizni ziyade sevem?

Dünyadan ketecek musafirim men;
Yıqılayatqanda eñ soñki carga
Tekrar söyler edim soñki nefesnen:
-Ah , baqıp toymadım bizim qızlarga!

Kırım'ga:Dobruca'dan Sizge Selam Ketirdim-Mehmet Niyazi

Dobruca'dan Sizge Selam Ketirdim

Bizge Kırım bir çakrım bolsa da
Köp vakıtlar bir haber alalmadık...
Hasretlikten közlerge yaş tolsa da,
Yeşil curtka col tabalmadık.

Soñra tuydık:karanlıklar aşılgan,
Güzel Kırım yeşillengen, şeñlegen...
Şatırdavdan küneş nurı şaşılgan,
Millet curtta bayram yasap eglengen.

Mında Tuvgan kartlarımız canlandı,
,,Hanlık '' tuyıp süyüngenden cılaştı.
Curt kaygısı şekken caşlar atlandı,
Caş cigitler, cetken kızlar oynaştı.

Yüzelli yıl tusnak kalgan tatarlık
Sarıp cıygan ,,KÖKBAYRAKNI '' köklerde
Sallandırgan ... oh ne aruv şo barlık ...

Bek az evel ayrılganmız Kırım'dan
Tozalmaymız, kaytcakmız, artık biz
Kurtarıñız, anlaşılsın bir vatan
Kardeşleri bolganımız gerçekten.
Birleşiyik, biz ölsek te ölmesin
'' Tatar namı '' eşitilsin yüksekten.
Endiden soñ duşman bizni bölmesin.

Tatarlıknı yaşatacak caşlarga
Dobruca'dan biñ ihtiram ketirdim.
Curt kaygısın şekken kızga, caşlarga,
Ak yürekten taşkan selam ketirdim.

28 Aralık 2008 Pazar

Sud Zalından Selam-İsmail Yazıciyev-Eskender Fazıl

Sud Zalından Selam

1969 senesiniñ yaz mevsimi, Taşkentte milliy areketimizniñ 10 vekili mahkeme etile.Militsiya, KGB hadimleri ve silalı askerlerden zalga kirmekniñ çaresi yoq. Men, ne de olsa, çaresini tapıp, zalga kirdim. Meni korgen Şefiqa apte Suleymanova : '' Eskender, bizim yanımızga kel '' , - degen manada qolunı salladı. Barıp oturdım. Biraz vaqıt keçken soñ, Şefiqa apte menim qoluma tomarlangan kagıt tuttırdı ve : '' Pel muqayt ol! ''-dedi...

Aqşam evge qayttım. Tomarlangan qagıtnı açtım, lakin adiy qara qalemnen aşıqıp yazılgan şiiriy satırlarnı oqup olamadım.Kagıt pek burüşken. Utüledim. Oqumaq biraz qolayca oldı. Etim-tenim çimirdedi: şiir Milliy areketimiz aqqında. Eñ muimi- kelecekke işanç ruhunen yazılgan. Şiirniñ astındaki '' İ.Y.'' arifleri ie elbette, muellifi İsmail Yazıciyev olgaını tasdiqlay ediler.

İç bir türlü şube qalmadı, çünki men bu acayip şair ve insannen şahsen tanış edim. Milliy meseleler boyunca çoq gecelerni onıñ evinde otkergenimizni hatırladım... İyul 21 kunü qoluma tüşken o şiir ustünde men butün gece çalıştım ve sabasına '' Cevap '' adlı şiirimnen kene mahkemege kettim...

İyul 22, 1969 s.

Sud Zalından-İsmail Yazıciyev

Aydın kokte parça bulut,-
Dersiñ, gemi deñizde...
Halqımıznıñ eki qızı
Tuvgan oldı sekizge.

Er birimiz oz küçünce
Saqlaymız halq menfatın,
Bugun buyuk seferlerge
Egerlegen halq atın.

Sud zalından yangan kozler
Bizge saygı kostere,-
Halqımıznıñ iştiragi
Ruhumıznı kotere!

Sevgi-saygı haznesinde
Halqımıznıñ payı bar.
Sekiz yıldız arasında
Eki guzel Ayı bar.

Şeklenmeñiz: halq yüzüni
Daim aydın tutarmız.
Dalga eger kuçlü olsa,
Qaya kibi turarmız!

Barsın, dalga okelensin,
Barsın, havflı urulsın...
Barsın, hain insanlarnıñ
Umüt ruhu qırılsın!

Aqiqat-aq ! O, baş egmez,
Adalet iç boysunmaz!
Halq evladı olgan insan
Dogru yoldan taypınmaz!

Oña sila-maqsadımız,
Halq menfatı , arzusı.
Oña yoldaş halqımıznıñ
Qartı-yaşı, er- qızı.

Bugun kene halq ruhunen
Nefes ala- yaşaymız,
Halq bahtınıñ sofrasından
Tuz-otmegin aşaymız.

Halqnen birge yata-tura,
Halqnen birge atlaymız,
Ecdatlarnıñ gayelerin
Sençün, halqım, saqlaymız!

Kunü kelir-kuneş dogar
Çatırtavnıñ artından,-
Batırlarga algış yagar
Halqımıznıñ adından.

Qırım kene kuçaq kerer
Aziz ogul-qızına,
Bizçün bahıt kene kirer
Oz evelki ızına.

Faqat gayret, arzu-istek,
Birlik, dostluq, irade...
Gonüldeşlik alamagan
Yoq alemde bir qale!

Sag oluñız, qaygıñızçün,
Bahıt sizni oñdırsın,-
Aziz Yurtqa bir quş kibi
Tez kunlerde qondırsın!

Sud zalından selam alıñ,
Bizge goñül qalmasın.
Halq bahtıçün kureşkende,
Kimse çette olmasın!

İyul 21, 1969 s.

Zubur Qalesi Muhafazasında-Bora Gazı Geray Han Gazaiy

Zubur Qalesi Muhafazasında

Gazel

Telhkam olsaq acebmi?- halımıznı bir korüñ-
Burnumızdan keldi, billah, accı suyu Zuburıñ.

Ehli islam illerin kafir hasaret eyledi:
Ey hudanatersiler! Siz ruşvet alıñ oturıñ!

Arsa i rezm içre biz qanlar döküb qan aglarız-
Vadi-i işretde siz cam-i sefa zevqın sürüñ!

Hayli biaheñk imiş qanun-i devlet nağmesi
Ey, mudebbirler! Bare anıñ qulagını buruñ!

Sanmañız dar-ul aman olan mekan qalır size,
Boyle qalsa bir eki kun dahi sabr idiñ, korüñ!

Bir tedarik olmaz ise gitdi elden memleket-
İtimad itmezseñiz etraf-i alemden soruñ!

Ey, vatandan ayru her dem cenk iden biçareler-
Rast eyleñ- tiri mihnetde bela yayın quruñ!

İrtişa birle mevali cem-i dinar etmede
''Ellezine yeknuzuna'' ayetini itkürüñ!

Han Gazaiy sıdq idüb bu nazmı qılmışdır revan-
Ger yaman söz söyler ise anı Zuburdan soruñ!

Yol Algışı-Qarayca

Ad... Teñrimiz da Teñrisi atalarımıznıñ, ol Tenrisi ol ulu, ol kip da ol qorqunçlu, ol taclangan tacı bilen kertilikniñ da eşitivi sözlerin qoltqa tögüvçileriñniñ, yahşılıqları bilen ol çeberler da ol tügengensizler algışlagay da saqlağay, da abrağay..., ki çığadır (çığadırlar) yoluna, da aytayıq: amen.
Ad... adı uçun ol ulu köndergey anı (alarnı) tüz ızlar bilen, da abrağay anı (alarnı) bar yamandan da tüşlü uçurlardan, da qaytarğay anı (alarnı) bazlıqta.

Alğışlı bolgay çığışı, da alğışlı bolgay kirişi!
Da qayyam etkey Teñri, mahtavlı köterilgey anıñ (alarnıñ) üstüne, ki yazılgan: Mına, Men bolırman birgeñe ; da saqlarmın seni barında, ki yürürsin. Çağırsañ- da qaruv berirmen, izleseñ Meni-da tabulırman.

Ant-Otarlarnı Kerim-Qaraçayca Şiir

Ant

Uruş keledi, top tavuşla eştile kengde,
Zaman cetgendi qazavatqa atlanırğa,
Ekisi da frontlaga ketedile tengde.
Tıngıla, Cer, sen cigitleni antlarına!

Ol batırla antdan artha turmazla ömürde.
Ala, tobuqlanıp, ant etedile birden:
-Ant etemiz anamıznı halal sütü bla,
Ant etemiz Ata curtnu topuragı bla,
Anı har taşı, kırdıgı , çapırgı bla!

Duşmanga col bermez üçün-kirirmiz otqa,
Yolumnu allında da biz turmamız artha.
Ölsek de-ölürmüz, duşmanlanı öltüre,
Bitey dunyaga mamırlıq, nasıl keltire!

Noyabr, 1941

27 Aralık 2008 Cumartesi

Bora Gazı Geray Han Gazaiy (1554-1607)

Rayete meyl ideriz, qamet-i dil-cü yerine,
Tuga dil bağlamışız-kakül-i hoş-bu yerine.

Heves-i tir u keman çıqmadı dilden asla:
Nabek-i gamze-yi dil-düz ile ebru yerine.

Süreriz tıgımızın zevq u sefasın her dem:
Sim-tenler ile olan lezzet-i pehlü yerine.

Gerden-i tevsen-i zibada qutas-i dil-bend
Bagladı goñlümizi zülf ile gozü yerine.

Goñlümiz şahid-i ziba-yi cihade verdik-
Dilber-i mahruh u yar-i peri-ru yerine.

Seferin cevri çoq ummid-i vefa ile veli
Oldıq aşuftesi bir şuh-ı cefa-cü yerine.

Olmuşız can ile billah, Gazaiy, gazaye teşne,
Qanınnı duşmen-i diniñ içeriz suv yerine.

Cevap-Eskender Fazıl

Cevap

Culde olıp yetti bizge
Sekiz ogul, eki qız.
Miras olur nesillerge
Siziñ şanlı yoluñız!

Yoluñızdan taypınmañız,-
Algışlaymız yurekten,
Halq ikmetin unutmañız:
''Tırnaq ayrılmaz etten!''

Milliy kureş ep qabara,
Sıgmay eski yoluna.
Zulumlıq ep saqatlana,-
Devir şaattır buña!

Barsın, hainler ulusın,
Qan qussınlar açuvdan.
Adaletsizlik qıdırsın
Adaletsiz Qanundan!

Kuneş bizge nur saçqanda,
Biz Vatanga qaytarmız!
Ana Yurtnıñ quçagında
Baht yırını yırlarmız!

Em yırlarmız, em oynarmız,-
''Qaytarma''ga tüşermiz.
On batırnıñ etrafında
Milliy ''Horan'' töşermiz!

Sürgünlikni hatırlarmız,
Kureş yolun añarmız.
Halq tarihı satırlarnı
Biz ozümiz yazarmız!

Ozüñe baq, ozüñe...- Eskender Fazıl

Ozüñe baq, ozüñe...

Eger evden bala-çagañ tarqap ketse,
Sadıq dostuñ selamını birden kesse,
''Bu yagda bir qıl bar'',-dep sen şubelenme:
''Ah, hainler! Ah, aram!''- dep okelenme:
Ozüñe baq, ozüñe,
Sözüñe baq, sözüñe.

Saba-aqşam apaqayıñ ters aylanıp,
Yatsa-tursa, aş aşasa, yansa-kuyse,
Direk kibi yañgız qalsañ tors oylanıp,
Aqılıña çeşit türlü fikir kelse:
Ozüñe baq, ozüñe,
Sözüñe baq, sözüñe.

Eger seniñ şeñ ocagıñ birden sönse,
Cemaat ve soyuñ-sopuñ senden bezse,
Qabaatnı qomşularıña yukleme,
Sebepçini taparım, dep iç bekleme:
Ozüñe baq, ozüñe,
Sözüñe baq, sözüñe.

Yapqan işiñ Vatan, halqqa qarşı çıqsa,
Eskenceler baş-qafañnı ezip sıqsa,
Ayatnı ve yaşayışnı sen qargama,
Muşküliñe ucuz derman iç arama:
Ozüñe baq, ozüñe,
Sözüñe baq, sözüñe.

Sadıq Olayıq-Eskender Fazıl

Sadıq Olayıq-Eskender Fazıl

Kene qayğı, kene kozyaş, nefret, azap-
Okelengen yureklerden taşa gazap;
Zulumlıq ve zorbalıqlar quturalar,
Milletlerni bir-birine sıttıralar.

Vatanını talap etken halqımıznı
Baqıñız ya, nasıl alga qaldırdılar,
Bizim yeşil efsaneviy adamıznı
Qan içici cellatlarga toldurdılar.

Olar bugun quturalar, keyf süreler,
Bu topraqnıñ saibimiz, dep yureler.
Adımıznı-şanımıznı ep taptaylar,-
Qırımtatar milletini tanımaylar.

Olar bizni istemedi-istemeyler:
Asırlarnıñ neticesi ders degilmi?
Ruhumıznı yoq etmege istediler,
Amma buña cesur başlar egildimi?!.

Asıl kimden soraymız ya aqqımıznı?
Asıl kimden araymız ya bahtımıznı?
Eminim ki, er şey baglı ozümizge-
Faqat sadıq olayıq ant-sözümizge!.

İyun 27, 1995 s.
Qırım, Sudaq.

19 Aralık 2008 Cuma

Halqına yol aça-Eskender Fazıl

Halqına yol aça

Vatan içün şeit ketken qaraman Mamut oğlu Musanıñ sönmez hatırasına bagışlayım.

Ah, menim hor halqım, muqaddes Vatanım,
Adıña-şanıña olayım qurban;
Ah, qaydan alayım, ah, qaydan tapayım
Adalet çoqragın-derdime derman.

Ah, menim guzelim, şırnıqlı Qırımım,
Asretlik yaqtı da yandırdı meni;
Men saña qaytarım, mıtlaqqa bararım-
Artıq iç dayanmam kormesem seni.

... Meraba, tuvganım-kozümniñ qarası,
Balamnen-çagamnen keldim men saña!
Melemsiñ-tüzelir gonlümniñ yarası-
Ecdatlar ruh berir, kuç olsa maña!

Çalışmaq-yaşamaq isteyim yurtumda,
Akimler-saipler iş bermey-quvalar.
KGB,milisler yureler artımdan-
İftira, yalannen yurekten uralar!

Bizlerni Qırımdan mudavmet quvalar,
Biz ise muhtacmız avası-suvuna.
Aqaret eteler, istese atarlar...
Vatandaş, aqqıñnı unutma-suvunma!

Ya Rabbim, derdimni kimlerge söyleyim?
Halqım da asretlik azabın çeke.
Aqiqat istegen tatarnı diñlemey,
Yurtundan çıqarıp, aydaylar çetke!

Barmı şu halqımnıñ qaydını çekecek,
Goñlüni alacaq bir devlet erbabı?
Barmı şu milletniñ kozyaşın silecek.
Merhamet eyleycek reberler barmı?

Gazeta, radio ve televizorda
Aq-uquq aqqında toqtamay aytalar.
Amma baq, tatarnı tuvgan oz yurtunda
Basqıncı akimler kopekday talaylar.

Ant etem:
Bir adım bile
Çekilmem Vatandan!
Ayrıldım Anamdan-
Bu menim ilim!
Ant etem:
Ayrılmam Qırımdan!
Kendimni yaqarım...
Degil tek tilde!
Bu menim diyarım,
Bu menim ilim!

... Saglıqnen qalıñız, soy-sopum, dostlarım.
Vatançün ozümni ateşte yaqam!
Bahıtlı oluñız! Ah, balaçıqlarım!
Qırımga tezce qayt, asretli halqım!

Qırımnıñ dagların, çöllerin boylap,
Ateşnen tutaşqan bir insan çapa...
Kimerde toqtala, nelerdir oylap,
Etrafqa muqqaddes nurunı saça.

Qırımnıñ ustünde ruh keze-uça,
Bu Mamut Musanıñ ikmetli kuçü.
Muqqaddes topraqqa tez qaytmaq içün
Asretli halqına aydın yol aça.

16 Aralık 2008 Salı

Sadıqlıq-Eskender Fazıl

Bir kun ola
Kokten yerge adam ense,
Ya da bizim
Seyaremiz keri dönse,
Men buña iç
Taaciplenmem,
Şubelenmem:
Tabiatnıñ
Hışımından
Kederlenmem...
Eger dostum
Müşkül kunde
Maña kusse,
Hatirimni
Soramayıp
Keçip -ketse
Taaciplenmek,
Şubelenmek,
Tursın çette-
Saf yuregim
Deral olur
Telçe-telçe.

Yaqar edim-Eskender Fazıl

Yaqar edim

Kene tüştim KGBniñ podvalına.
Yangız ozüm. Kimse yoqtır yanımda.
Nasıl etip bildireyim anayıma-
Çeşit türlü şeyler kele aqlıma.

Qaranlıq ve sagır oda. Ava agır.
Koridorda taqur-tuqur yureler...
İster agla, ister geber, ister bagır...
''Molçat... tvoyu mat! "-dep kade ureler.

Ah bir tütün olsa şimdi içer edim.
Dumanlatıp dertlerimni yazar edim.
Şu sigarnıñ ateşinen SSSR(SSCB)ni
Otqa tutıp telelinden yaqar edim!


1967 s. Taşkent.

Secde-Eskender Fazıl

Secde

Kuneşke,
Kureşke,
Erlikke,
Birlikke,
Baht ve seadetke sıgınam:
İnsannıñ ruhunda saf işanç olmasa,
Aceba, mumkünmi yaşamaq?

Yapraqqa,
Topraqqa,
Emekke,
Otmekke,
Eñ kuçlü duygunen sıgınam:
Adamda guzellik, eyilik olmasa,
Aceba, mumkünmi yaşamaq?!
Vatanga,
İnsanga,
Sevgige,
Ezgige
Men secde eterek sıgınam:
İnsanda muqaddes bir maqsad olmasa,
Oña iç layıqmı yaşamaq?!

14 Aralık 2008 Pazar

Susıp Qalgan Şairlerge-Eskender Fazıl

Susıp Qalgan Şairlerge

Biñ-bir türlü musibetler tüşse başıña,
Abdırama, batıp qalma oz qozyaşıña,
Qalemiñni bir an bile çetke taşlama,-
Bir an bile ayatıñda zaya yaşama.

Bu qarışıq dünya boyle qatıp qalmaycaq,
O, Kuneşni-Aqiqatnı yutıp olmaycaq.
Yaz bularnı, qalemiñni çetke taşlama.
Bir an bile omüriñde zaya yaşama.

Milletimiz azap çeke Ana-yurtunda.
Yaz bularnı gece-kundüz, saba-tañlarda.
Qalemiñni bir an bile çetke taşlama,-
Aqqıñ yoqtır:bir an bile zaya yaşama!

Qast etkenler halqımıznıñ qanı-canına,
Yavuz duşman zeer qata onıñ şanına.
Adaletli qalemiñni çetke taşlama,-
Qalemiñnen aqıl tanış-nafle yaşama.

Mucadele devam ete. Añla zamannı.
Bir an bile aqiqatçün uzme davañnı.
Qalemiñni qaviyce tut, çetke taşlama,-
Yuregiñe umütsizlik ruhun aşlama.

1996 s. Qırım

Qalq Ayaqqa!-Eskender Fazıl

Qalq Ayaqqa!-Eskender Fazıl

Kuçük halqsıñ, seniñ buyük tarihıñ
Qaar-qayğı, azaplardan sarardı.
Gayet agır, meşakatlı taqdiriñ
İftira ve faciadan qarardı.

Aq-uquqtan seni mahrum eterek,
Kozyaşıña qara qanlar qattılar.
İrkilmeden esirlikke çekerek,
Seni cennet Vatanıñdan attılar.

Qara deñiz dalgalanıp, okürip,
Ateş tüşken yurtum içün çagladı.
Qart Çatırdağ azaplanıp, okünip,
''Qayda kete Tatarlar?''-dep agladı.

''İz qalmasın Qırımtatar adından!''-
Deseler de, varlıgıñnı saqladıñ.
Yıllar keçti, istiraplar içinde
Merd kureşnen şerefiñni aqladıñ!

Mezarlarıñ tolsalar da şeitnen,
Kureş azmiñ yorulmadı-talmadı.
Yer yüzünde facianı bilmegen,
Añlamagan insan endi qalmadı.

Qalq ayaqqa! Koter egik başıñnı!
Gurur ile yaşa ana-Vatanda!
Yeter endi: sil kozüñniñ yaşını-
Şan ve şuret layıq seniñ adıña!

Qalq ayaqqa! Seni Vatan çagıra!
Bekley seni sönip qalgan ocaqlar.
Tamırıñnı pekit ulu Çatırga-
Vatan seni algış ile quçaqlar!

1987 s. Moskva

Mayıs 18-de(Stalinge ve onıñ qurumına qargış)-Eskender Fazıl

Mayıs 18-de

(Stalinge ve onıñ qurumına qargış)

Sen menim gunahsız balalıq çagımnı
Süngüler ucunda süyreklep yurdiñ!
Mayıs 18-de gonceli bagrımnı
Alladan qorqmayıp, sabannen sürdiñ!

Sen menim arzumnı, bahtımnı, şanımnı
Ayvanlar taşılgan vagonga yuklep,
Mayıs 18-de ıncıtıp canımnı,
Horluqqa yolladıñ , avtomat tiklep.

Sen menim bitamnıñ Quranın yaqqanda,
Halqımnıñ ruhunı, hayalın bozdıñ.
Mayıs 18-de mavı tañ atqanda
Dinini, tilini, tarihın bogdıñ!

O vaqıt men seni yurekten qargadım:
''Nesiliñ qursın! '', ''Omurgañ sınsın!''
Mayıs 18-de er sene qargadım.
Bugun de qargayım: ''Ocagıñ sönsin!

Temeliñ sarsılsın! Agañ ve qardaşıñ
Eñ yaqın dostlarıñ celladıñ olsın!
Mayıs 18-de halqımnıñ qargışı
Başıña qara quş- quzgunday qonsun!''


1990 s.
Kuntugan-Aqmescit.
(Mitingde oquldı)

13 Aralık 2008 Cumartesi

Qara Haber-Eskender Fazıl

Qara Haber

Oz ana-Yurtunıñ, milletiniñ azatlıgı içün şeit ketken Çeçen halqınıñ sadıq oglu
Cohar Dudayevniñ parlaq hatırasına bagışlayım

Yuregimni telçeledi qara haber:
Dudayevni oldürgenler imansızlar!
Vucudımnı sarıp aldı gam ve keder-
Ebediyen goñlüm kuser, aglar-sızlar.

Ah, Rusiye, toymaycaqsıñ, galiba, qanga:
Niçün zalım kesildiñ sen az halqlarga?
Senin devlet bayragında-qanlı tamga:
Kunü kelir-bogulırsıñ oz qanıña!

Aprel 24, 1996 s.

Türkiyede Yaşağan Yurtdaşlarıma (Şiir - Şakir Selim)

Türkiyede Yaşağan Yurtdaşlarıma

Deñiz qaynaq,col uzaq,yıllar suvuq
Bolsa da ,ey, tuvğanlar,goñül cuvuq.

Sındı hannıñ qılıçı urulıp taşqa,
Barmı duşman bizlerge yavurdan başqa?

Biz bu yaqta cılaymız,cürek suvmay,
Siz ketken soñ Qırımda kuneş tuvmay.

Toprağımız bir edi, qanımız bir,
Çoqrağımız bir edi,canımız bir.

Savurılğan tarıday sepildik kettik,
Sizler anda,biz-mında neler çektik!

Bizler yavur qolunda,siz-musulman,
Qay birinde kop eken aq ve iman?

Ale bugun bilmeymiz,cılaşamız...
Dertimizni gizlep soñ sırlaşamız...

Qol sınğanda saqladıq ceñ içinde,
Cumruqlarnı saqladıq cel içinde.

Şunday etip uç yuz yıl can saqladıq,
Millet degen temiz bir qan saqladıq.

Ey,yurtdaşlar,tuvğanlar,ey
,gazılar,
Ayrılıqta kopmı taa curek sızlar?

Kerçniñ colın ot bastı,Çonğar cılay,
Cavun cava toqtamay,pek şıbalay...

Manğıt,Manay teleksip colğa qaray,
Asretlikten çalarğan saçıp taray.

İnşalla,siz de qaytarsız yeşil curtqa,
Dep toqtamay qaraymız deñiz,sırtqa.

Ah,bu dertten curegim tilim-tilim,
Dep sizge selam cibergen Şakir Selim.

Yaralanğan Türküler-Şakir Selim

'Aluştadan esken yeller'' furtuna oldı,
Sudaq-Kefe yollarına qiyamet toldı,
Guzel Qırım dağlarınıñn çırayı soldı,-
Ey-vah,dostlar,yaralandı Vatan türküsi.

''Seit oğlu Seydamet'' ler kene uruldı,
Papazlarnıñ daragaçı kene quruldı,
Kene Qırımtatarlarnıñ gonlü qırıldı,-
Ey-vah,dostlar,yaralandı Vatan türküsi.

''Şu Yaltadan'' taş yuklenmey,yuklene para,
Butün Qırım çevirildi tolçok-bazara,
Er adımda aydutlar ve yezitler tura,
Ey-vah,dostlar,yaralandı Vatan türküsi.

''Tatarlığım'' tuvgan yerim horlana bugun,
Qurbanlarğa baqıp kozler torlana bugun,
Bu Muqaddes topragımız zorlana bugun,
Ey-Vah,dostlar,yaralandı Vatan türküsi.

Ey, ''Bulutlar'', biz olmağan yurtqa yetiñiz,
Bağrımızda olğan dertni alıp ketiñiz,
Nomanlarğa,Bekirlerge selam etiñiz,
Ey-vah,dostlar,yaralandı Vatan türküsi.

''Ant etkenmen'' ... tek şu türkü yaralanmadı,
Bizge ondan ğayrı işanç-umüt qalmadı,
Guzel Qırım,bugun saña secdem-şu türkü,
Yaralanğan türkülerge melem-şu türkü.

1995 senesi,iyün-iyül

Çelebicihannıñ Soñki Yırı-Şakir Selim

''Ant etkenmen,söz bergenmen millet içün olmege...''
Ant etkenmen kerek bolsa kene qaytıp kelmege,
Nasıl etip,evlatlarım,men sizlerni taşlayım?
Bugun kene millet içün kureşimni başlayım.
Suretimni bayraq etip koterdiñiz koklerge,
Yırlarımnı darqattıñız ğururlanıp kop yerge.
Lakin daa bilmeysizdir eñ Muqaddes sırımnı-
Aytayım men,evlatlarım,sizge soñki yırımnı:

Ant etip siz çağırdıñız kok bayraqlı Qurultay,
Amma kokni yaraştırmay yıldızlarsız tek bir ay.
Zametiñiz boşqa keter,sizde birlik bolmasa,
Birleşmekçün ant etmege sizde erlik bolmasa.
Evlatlarım,bunı sizge Quran opip aytaman,
Red etseñiz,yırlarımnı alıp artqa qaytaman,
Demek,halqım oñmay keldi,oñmay yaşap-oñmağan,
Demek-halqñı qurtaracaq yañı nesil doğmağan!...

Qınış Bayramı yırı(Qırım Qaray Tatarcası Anonim)

Şalom aleykim ,aziz efendi,
Qınış qayırlap,buraya keldik.
Aydıñız dostllar,sevleyik yaşlar,
Eteyik biz de biyuk dualar.

Sizler begenip çoq şen olasız,
Çoq kuküp,kezip,çoq sevinesiz.
Aydıñız dostlar,sevleyik yaşlar,
Sizler quvanıp yırlaq olasız.

Şalom aleykim aziz efendi,
Qınış qayırlap buraya keldik.

Morduhay ister unutılmasın,
Dosttan torığa da atlar qalsıñ.
Oynayıq,kuleyik,
Purim oldıgını bileyik

Bugun bizde,biyuk bayram
Yaradana olsun qurban.
Oynayıq,kuleyik,
Parim oldıgını bileyik.

Utqardı bizni şu amandan
Soyın-sopın pek yamandan.
Oynayık,kuleyik,
Purim oldıgını bileyik

Bahtlı Qul Say Ozüñni-Şakir Selim

Ey,vatandaş,qandaş,dindaş,
buguñ qayda olsañ da,
Çekken azap-zametlerden biñ bir dertke tolsañ da,
Uzun avdet yollarında gul çırayıñ solsa da,
Yarabbim,dep şükur eyle,bahtlı qul say ozüñni.

Neler kordiñ,neler çektiñ bu yalancı dünyada,
Ala bugun korgenleriñ tüşte qorqunç,ruyada,
Nice ecel tuzaqların keçtiñ ateş,deryada,-
Yarabbim,dep şukür eyle,bahtlı qul say ozüñni.

Koresiñmi,ruzgar ese bağrımıznı buzlatıp,
Yılbaş kele,yılbaş kele ağrımıznı sızlatıp,
Belki eyi yıl kelir,dep,eyilikke koz atıp,
Yarabbim,deo şukür eyle,bahtlı qul say ozüñni.

Ğurbetlikte ''Vatan,Vatan'' dep Vatanğa keldiñ de,
Kene ğurbetlikte qaldıñ ana topraq içinde,
Etrafında duşmanlarıñ biñ beşaret biçimde,-
Sabır ile, Rabbim,die bahtlı qul say ozüñni.

Bu topraqqa toymay ketken babalarğa dua et,
Bugun dogıp kun kormegen balalarğa dua et,
Bu kunlerge dayangan ur analarğa dua et,
Yarabbim,dep şukür eyle,bahtlı qul say ozüñni.

Bizge başqa Yılbaş kelir,kelir bir kun inşalla,
Tek sen,yurtdaş,umüt coyma,kureşmekten iç talma,
Bu topraqta sençün yangan evlatlar bar,bar Alla,
Yarabbim,dep şukür eyle,bahtlı qul say ozüñni.

1994 s.
Yılbaş kecesi

Qırım Cennet Degil, Dostlar-Şakir Selim

Qırım cennet degil, dostlar,
Berilse de Alladan,
Mında çoqtan ne uriyler,
Ne melekler qalmağan.

Qırım cennet degil,dostlar,
Siz cennetke qızmañız,
Allandırıp-ballandırıp
Yalan resim sızmañız.

O,tek qara deñiz degil,
Sazlıgı bar,golü bar,
Suvından tuz damı kelgen
Qavrap qalğan çölü bar.

Dülber olıp korünse de
Qarağanda tışından,
Qasım ayı kirgenden soñ,
Can tüñülir qışından.

Qırım cennet degil,dostlar,
Pek horlanğan,deñişken,
Mında nice yol ayrılıp,
Nice yollar kesişken.

Nice yıllar mında ayaq,
Basmağanlar qalmağan.
Selbilerge torbasını
Asmaganlar qalmağan.

Nice yıllar yeşil ada
Olğan kervan sarayı.
Yemiş bitken baglarında,
Çöllerinde qorayı.

Zeer-laçsız bereket yoq
Bağçasında-bağında.
Suv qalmağan Qarasuvda,
Salgır degen ağımda.

Kelmeşekniñ er bir soyı
Alayım dep tırışqan.
Kentler-koyler boruqsığan,
Tütünlernen qarışqan.

Qırım! Qırım! Bir zamanda
Belki cennet ediñ sen.
Endi ise ceenemniñ
Qapısına keldiñ sen.

Qaytıp kele saña,yañı
Can berecek tamırıñ.
Şu tamırıñ ile baglı
Er bir gıdañ, er sırıñ.

Qırım! Seni qurtarırmız,
Soñ maqsadqa yetermiz,
Ya da senday taptalır da,
Olüp-sönüp ketermiz.

Qırım,belki birevlerge
Sen bir cennet-mekansıñ.
Bizge ise cennet degil,
Qırım,bizge VATANSIÑ!!!

Eşitemen-Mehmet Niyazi

Eşitemen, şu Kırım'da, Kazan'da.
Orenburg'da,Türkestan'da, her yakta,
Tatarlıknı coytmak içün tırışkan
Bir kuvvet bar.Kolı kanlı,kalbi taş,
Bizden tügül şu kuvvetke karışkan.
Köziñni aç,coytulma, ey tatar caş!
Abaylayıp cür! Avdarılgan car bolır.
Köziñni aç! Açık közler bar bolır.

Eşitemen,akmaz bolgan dereler.
Kesek kesek kanga tolgan alay cer,
Nurlı közler tırnaklarman oyulgan.
Tatar caşı,hiç bunlarga tözülmiy.
Tatarlıkñın yıldızları coyulgan.
Şay bolsa da,gene ümit üzülmiy.
Aldıñnı kör!Çukur capkan kar bolır.
Ötkir bolsañ,curtıñ saga yar bolır.

Eşitemen,insanlıknı parlagan,
İnsanlıknı insanlarga carlagan
Kara kuvvet bilgilerni,okuvnı
Ezgenden soñ,toktatkan akkan suvnı.
Şu suv bizniñ kanımızdır,tatar caş!
Şu sebepten tüslerı kırmızıdır.
Emgenleri Ana Curt'nıñ kızıdır.
Kelir bir kün, o kanlarnı bir kuyaş
Coyar.Curtta uzun künler toy bolır.
Geçken künni oylap külgen oy bolır.

Şu toylarda,ey Siz,tüşken Yıldızlar,
Sizniñ içün Tatarnıñ kartı caşı
Tögecekler cılay küle köz yaşı,
Tüşken tamla kurgan curtnı yaldızlar!

Neçün Süydim?-Mehmet Niyazi

Kırım'nıñ çöl betinde,
Azav'nıñ bir çetinde,
Şırın atlı bir köyde,
Belki cartı bir üyde
Babam tuvgan.

Kıpçakta oynay caynay,
Ösken emiş kart anay.
Keten sokkan,şal örgen,
Şay aruv künler körgen,
Başın cavlıkman buvgan.

Kızlar caşlar kuyaşlap
Künden alganlar savlıknı.
Tañ cerine uşay dep
Kullangan al cavlıknı.
Ton cabınıp kart cürgen,
Caş kuşanıp at sürgen.
Tüye macar cekkenler,
Toylay cıgıp ketkenler.
Toydan toyga avuşıp,
Keday yarge kavuşıp
Oñganlıkka dalganlar,
Yaşav zevkın alganlar.

Sogış bolsa davullar
Çalgan.Köyler,avullar
Tolgan erge,cigitke.
Curtnıñ cavı her itke
Küçlerin bildirgenler,
Köteklep siñdirgenler.

Şay bolsa da,Qırım'dan
Ot bastırıp çıkkanlar.
Tüşüne kala insan,
Neçün curttan bıkkanlar?
Neçün ,neçün çıkkanlar?
Taşlap zavallı cerni?

Ne bolıp talk bolganlar?
Kim korkutkan erlerni?
Kuşnı korkutkan cılan
Yuvacıgın taşlatır.
Bir kişide pitse kan
Canın otka aşlatır.
Kuş bek ince bir dalga
Konup düşmannı bekler,
Cüregi de lüpülder,
Algan ölümni alga.

Biz şunlarmız:Tışlarda
Curt kaygusın çegemiz.
İlerki soguşlarda
Curt dep ölür m'ekenmiz?
Ana,şunday bir düşman
Yeşik Curt'nı talagan,
Dayanalmay biraz can
Tışka çıgıp cılagan.

Biz kuş tuvulmız caşlar,
Biz insanmız curttaşlar.
Biz korkmazmız düşmandan,
İnsan korkmaz cılandan.

Anaydan eşitken soñ
Kördim curtumnı süydim.
Toprak koklap öpken kün,
Yazık!dep candım küydim.
Köp zamanlar calbardım,
Şu bizniñ il cıyılmay,
Kırım'ga şay dep bardım,
Köz caşlarım tıyılmay.

Curt Süygüsi-Mehmet Niyazi

Curt Süygüsi-Mehmet Niyazi

Gülsüm hanım,arüçe kız
Istanbul'da tuvgan edi.
Yaşı boldı altı yedi.
Anasından sordı cañgız:
-Anam,Kırım kayday curttır?
Onda bolgan halk kimlerdir?
Dedi:-Kızım,biz Tatarmız.
Kırım bizniñ curtımızdır.
Ceri kögi tertemizdir,
Kırım'da da bizler barmız.
Kartanaylar,kartbabaylar
Bizni kelir dep karaylar.
Bildi Gülsüm tatarlıgın,
Kırım degen curt barlıgın.
Hayalinde onı süydi,
Körmedim dep candı küydi.
Mektepte bir arsız bala,
Ne kızara, ne utana,
Bir kün oga tatar dedi,
Eriştirdi,eriştirdi,
Agız burun tırıştırdı.
Başka kızlar küle edi,
Bu zavallı kıza edi,
Hem içinden cana edi.
Gülsüm totay cılay cılay
Kayttı üyge.Dedi:-Anay,
Kayda babam,tez ayt endi!
Kıçkırıklap yer tebindi.
-Ne boldı,şu?Kızım tokta.
Kateceksiñ babañnı?
Tıñlamaysıñ hiç anañnı.
-Canım,aytsa,babam kayda?
Mektepte bir soysuz bala
Cüregime ateş sala,
Maga tatar dep eglene,
Tatlı canım örselene.
O mektepte men okımam.
Sizniñ tutkan colnı kuvmam.
Biz ketiyik curtımızga.
Onda bilgi,edep yok mı?
Tatarlıgın süygen kızga
Curtımızda mektep yok mı?

Ey Kavkaz Dağları!(Cesur Çeçen Halqına)-Şakir Selim

Ey Kavkaz Dağları!(Cesur Çeçen Halqına)Şakir Selim

Kene keldi başıñızğa, Kavkaz dağları,
Kotlyarevskiy,Yermolovnıñ qanları çağları,
Kene döndi kerige dünyanıñ çarhı,
Bitmeycekmi çeçenlerniñ yanıgı-ahı?
Kene yañı generaller çıqtı meydanğa,
Yañı Yılda qadeleri top-tolu qanga.
Rusiyeni Yılbaş ile hayırlay Yeltsin,
Başqa söz yoq-Alla onıñ aqqından kelsin!
Yoq,bu sözler qargış degil,
Bu sözler-tekbir,
Er çeçenniñ agzındaki ''Allahu-ekber!''
Er çeçenniñ elindeki qaviy bu sila,-
Şeit ketken er çeçenge dua-suselya.
Şairlerni meftun etken Kavkaz dağları,
Sizni topqa tutqanlarnıñ barmı arları?
Unuttı mı olar yoqsa Hacı-Muratnı?
Yeksan etmek isteylermi yoqsa Quranñı?
Duymaylarmı ya,Şamilniñ tirilgenini?
Cohar onıñ ruhu olıp korüngenini?
Bu kunlerde bagırımnı çoq sual tırnay,
Söylemeycek olam,amma agızımda turmay:
Qaysıñ aga sağ olaydı,birinci olıp
Ortalıqqa çıqar edi gadapqa tolıp.
Ya ne içün eşitilmey Rasul degen ses?
Neçün kelmey Dagıstandan cıllı bir nefes?
İnguş, Malqar ve Kıbarda, ne oldı sizge?!
Şay dep belki aytasızdır oz-ozünüzge...
Sizge aqıl ogretmege yoq menim aqqım,
Men bir kiçik evladıman uquqsız halqnıñ.
Ey,siz, Kavkaz daglarınıñ cesur merdleri,
Kiçik halqnıñ dev yurekli çeçen erleri,
Bu kunlerde men de sizsiz yaşap olmayım,
Bu şiirimni bir silah dep sizge yollayım!

Yanvar 1,1995 s.

Qırımğa Qaytqan Emiramet-Şakir Selim

Qırımğa Qaytqan Emiramet-Şakir Selim

Buyük Şairimiz Eşref Şemi-zade sürgünlükte bulungan halqımıznıñ arasında rastkelgen bazı inat-ahmaqlar aqqında ''Emirametniñ inatlıgı'' adlı şiir yazgan edi.
Bu şiirimde men şu Emirametniñ Qırımğa qaytıp kelgenini kordim...

Emiramet dep meni iç tanımazlar,-
Milletke pe-e-k yaqın olıp korünmesem.
Milletke pe-e-k yaqın olıp korüngen soñ,
Bir ozüm dört gruppağa bolünmesem.

Emiramet dep meni iç tanımazlar,-
Laf etkende bogaz kerip,pek coşmasam.
Pek coşqanda aytılgan er bir lafıma
''No'', ''Koneçno'',''zapsem'' degen söz qoşmasam.

Emiramet dep meni iç tanımazlar,-
Er yerde tek menim sözüm aq demesem.
Çoqluq yurgen yol-ızlarga şap tükürip,
Ahrı-soñu balaban bir ... yemesem.

Emiramet dep meni iç tanımazlar,-
Elli yıllıq gurbetlikten ders almasam.
Başımızdan keçkenlerni tez unutıp,
Cemaatqa duşman kibi ters olmasam.

Emiramet dep meni iç tanımazlar,-
Bitke ola yorgan-töşek kuydirmesem.
Domuz baqıp,sala aşap,raqı içip,
Yavurlarga ozumni pe-e-k sevdirmesem.

Emiramet dep meni iç tanımazlar,-
Atlanmaycaq ozenlerden atlamasam
Dogmuş agam menden buyük ev qurğanda,
Kuncilikten yanıp-kuyip patlamasam.

Maña derler:'' Bizim inat Emiramet
Qalsa bile cail olıp,dımma soqur,
İnatlıqtan taş kesilip,omür boyu
Ana tilde ne gazet,ne kitap oqur''.

Maña derler :''Bizim inat Emiramet
Kar olmasa,balaq tirep suvga kirmez'',
''Tatar tilin bilip qayda kirecek?'',-dep,
Balasını milliy oquvğa da bermez.

Emiramet dep meni iç tanımazlar,
Milletimniñ tarihına tükürmesem.
Bugunime,yarınıma tükürgen soñ,
Ahirette mezarımda okürmesem.

Men kene de şu Emirmen,şu Ametmen,-
İnat olıp iç bir şeyge irişmedim.
Elli yılda soqur kozüm açılmadı,
Sürgünlikten qaytsam bile deñişmedim.

Kokte Uçqan-Qırım Qırımçaq Tatarcası Yır

Kokte de uçqan samalyotnı
Qanatında kumüş bar.
Yerde de yurgen Qırımçaqñı,
Yuregını o qırgan.

Açılıñ daglar,yol verıñ baglar,
Yol verıñ baglar keçmege.
Şu dunyaga canımdan bezdım,
Toldurıñ qadeñı içmege.

Qurguçımı men alayım,
Azbarıña qonayım.
Aylar da degil,yıllar da degil,
Omürlik yareñ olayım

Yıl Dönümi , Asan Çergeev

Yıl Dönümi

Eserden Parça

Eski yıl:
-İşte saña bu tahtım hayırlı olsun!
Halqnıñ hatri hoş olıp,dunya oñsın!
Men qartaydım,evladım,ketecekm
en,
Bunı saña sımarış etecekmen.
Oqut halqnı,kozün aç,caillik ketsin,
Yaman-yahşı ayırıp,aqlı yetsin.
Saç-saqalım agardı,buklendi belim,
Vaqıt keldi,qaltıray ayagım-elim.

Yañı yıl:
-Vaqıt kelip,men endi mindim tahtqa,
Baqış taacip etemen dört bir yaqqa.
Halqqa bahıt ketirdim,em bereket,
Endi dunya bolmaycaq iç aleket.
Halqlar raat yaşaycaq qasvet-gamsız,
Onıñ içün bolmañız iç raatsız.
Balalar epsi oquycaq qarap turmay,
Dogru yolman ketecek armay-talmay.
Bir kun ola,bar dunya bayram eter,
Kapitalist dunyası yoq olıp keter.
Al bayraqnıñ tübünde azat halqlar
Urietni,urlükni ebediy saqlar.

Asan Çergeev

Qargış-Yaqub Şakirali-1917

Qargış-Yaqub Şakirali-1917

Qargış

Aqiqata,seadete
Leke urgan istibdat,
Kormez senden insan oğly
Ne meramet,ne imdat.

Çoq zamanlar emdiñ,ezdiñ
Gul kibi insanları.
Astıñ, kestiñ acımadıñ,
Aqıttıñ al qanları.

İñledi bunca mihnet,
Meşaqat astında beşer.
Hayır yerine dogdı sende
Ep şer,ep şer,ep şer.

Yoq ol,yerlere bat!
Anda çürüsin kemikleriñ,
İnsan bogmaq,yurt talamaq
Edi seniñ emelleriñ.

Yapıştıñ saltanata,
Qanlı taclar,tahtlar qurdıñ.

Qaranlıqlar içersinde
Masum halqnıñ boynuñ urdıñ.

Çalıştıñ halq zararına,
Mustebidler esabına.
İç bir zaman qaramadıñ
Aq-adalet kitabına.

Mahv ol! Yerlere keç!
Çıq bu halqnıñ arasından.
Aq saqlasıñ Al bayragı
İstibdadıñ qarasından!

Vatanğa Qaytuv-Şakir Selim

Vatanğa Qaytuv

Aqmescitniñ ava yolu,-
Samolotlar top-tolu:
Qalpaqlı bar,şapkeli bar,
Takiyeli bar,yalınbaş...
Yantayganda kimerde bir
Kogerteniñ sag-solu,
''Olan!,Olan!''-dep aytalar
Bir-birine sallap baş.

-Bular kimler,ya?-dep soray
Sarışın bir qırcıman,-
Laflarını añlamayım,
Nasıl tilde aytalar?
Oña şoyle cevap bere
Qalpaq kiygen ''terciman'':
-Bular bizim Qırımtatarlar,
Vatanına qaytalar.

Gürültisi kokni yarıp
Yerge qona samalyot.
Basamaqtan entir-tentir
Başta qartlar tüşeler,
Avada mis qoqu tolı,-
Sanki etraf yeşil ot,
Şu qoqu ve şu topraqnen
Ağlaşıp korüşeler...

-Acep,niçün bu adamlar
Tüşkenimen avadan,
Bu topraqnı opmek içun
Egileler-yatalar?
Kozün uzmey şoyle sual
Bergen anav adamdan
Qalpaqlı dey:-Qırımtatarlar
Vatanına qaytalar!

Aqmescitniñ dort tarafqa
Uzangan dort yolu bar,
Yol çetinde yolcılarga
Yol kostergen ''qolı'' bar...
Dort bir yaqqa darqalalar
Tatarlar ev qıdırıp,
Çölniñ,dagnıñ ve deñizniñ
Keçip yarı sıñırın.

Qırımda çeşit hınzır yaşay,
Tik baqalar kozüñe,
Tatarlardan qalgan yurtnı
Tatarlarnıñ ozüne
Babasınıñ qıymetinden
Yedi qat çoq satalar,-
Qırımtatarlar Vatanına
Mına boyle qaytalar.

Propiska dep çapqalaylar
Er afta ve er ayda,
Şu hayırsız propiskasız
Raat yaşav,iş qayda?
Ayaq topı kibi seni
Fırlatalar,atalar,-
Qırımtatarlar Vatanına
Mına boyle qaytalar...

Hastalanıp vefat etti
Bir sabiyçik uç yaşta,
Propiskası olmagançün
Komülmedi o Saqta...
Boyle alnı korgen halqlar
Taş kesilip qatalar,-
Qırımtatarlar Vatanına
Mına boyle qaytalar!...

Kordim ava limanında-
Yurek-bagrım sızladı,
Bitasınen saglıqlaşıp
Aglap qaldı qızlarım.
Aglap-sızlap saglıqlaştı
Daa nice bitalar,-
Qırımtatarlar Vatanına
Mına boyle qaytalar.

İç tükenmey avdet yolu,
Koç yarası savuşmay,
Ayrı tüşken qorantalar
Bir-birine qavuşmay.
Rabbim,ozüñ sabır ber,dep,
Dua oquy atalar,-
Qırımtatarlar Vatanına
Mına boyle qaytalar.

Bu milletniñ sabırını
Sınaycaqsıñ qaç asır?-
Ey, sen felek-yalan dunya,
Yureklerni yogurdıñ!
Pek çoqlaştı aramızda
Namussız ve cinasır,-
Halq qısmetin aşap-yutqan
Çoq ''erbablar'' dogurdıñ.

Yetmegenday bu azaplar,
Aşalıqlar,horlıqlar,
Ogümizde tizilgende
Daa nice zorluqlar,
Oz halqıñnıñ sersemleri
Zeer-zoqum qatalar,-
Qırımtatarlar Vatanına
Mına boyle qaytalar!...

Tarih bir kun yekun çeker,
Er şey kelir yerine,
Töpemizde adaletniñ
Işıqları korüne...
Bugun bizge dünya ehli
-Qaytıñız!-dep aytalar,
Qırımtatarlar Vatanına
Qaytacaq em qaytalar!

1989-1996 s.s.

Adalet Kureşi-İ.Asanin

Adalet Kureşi-İ.Asanin

Adalet kureşi degil bir oyuncaq.
Menimce bu yolda yanmalı er çıraq.
Seferge çıqtıq biz-uzundan uzaq.
Kerige yol yoqtır.Yol yoqtır kerige!
Ketmeli iler ileri!.. Ancaq
Bu yollar uçurum,meşaqat olacaq.

Elvida anayım! Sarılma sen maña,
Men ketem halqımnıñ haqqını sormaga,
Şerefli nietke vicdanım çagıra.
Kerige yol yoqtır..Yol yoqtır kerige!
Ketmeli ileri,ileri!.. Ancaq
Bu yolda amansız kureşler olacaq.

Şubesiz,bu yolda baş yarar taşlar,
Incıngan kozlerni yandırır yaşlar.
Kerige yol yoqtır, Yol yoqtır kerige!
Ketmeli ileri,ileri!.. Ancaq
Bu yolda çıdamlı yigitler qalacaq!

Kimniñ bu kureşke çıdamı yoq ise,
Muqaddes Nietke imanı yoq ise,
Qalır o kenarda,söngen bir çıraqday.
İnsanlıq şanından habersiz,iraqday.
Biz içün bu soñki sınavlar olacaq,
Bu yolnıñ soñunda adalet dogacaq.

Ketmeli ileri,ileri!.. Ancaq
Bu yolnıñ soñunda adalet dogacaq!

Sentyabr,1957s.

Kene Satqın Dediler-Yunus Qandım

...Kene Satqın Dediler

Maña buguñ kene satqın dediler,
Yıltıratıp taşladılar lekeni.
O birsi kun menim ile yurgenler
Kesip attı maña tiygen etekni.

Men Tatarım,maña satqın demeñiz,
Ana sütü kibi aqtır vicdanım.
Bu dunyada, em de o bir dunyada,
Qur'an opem,yoq menim qabaatım.

Men Tatarım,menim Tatar başıma
Engen nice-nice darbe,kulfetni
Ne İvanga,ne Ergaşqa,Aşotqa
Tilerim men vatansızlıq,gurbetni.

Saba tursam,bismillanen vatanıma
Yol aramaq içün çıqam evimden.
Neler kelir,neler kelmez,bilmeyim,
Menim qamış kibi zayıf elimden.

Epsi bir men tırmaşam sarp daglarga,
Ruzgar meni uçura bir pufdayın.
Qanatları qırılgan bir quş kibi
Yatam yerde zayıflıqtan aglayım.

Quvetsizlik meni iç de qorquzmay,
Vaqtı kelir,qartal kibi uçarım.
Hor Qırımnıñ mensiz yatqan taşına
Cehennemden qaytıp kelip qonarım.

Menim tutqan yolum aqtır,dostlarım,
Men sürünsem,men yıqılsam,tepmeñiz.
Tepilmekçün dogmadım men,dogmadım,
Boten yerde eteklerni kesmeñiz.

Men yaşayım,lakin vatan yolunda
Taydırsañız bile taymam,taymam men.
Men Tatarım,Tatarlıqtan vazgeçmem,
Keder etmeñ, vatanıma qaytam men.

06.05.1990

Ayaq Basa Milletim...-Enver Qafadar

Ayaq basa milletim tuvgan yurtuna,
Bag-bagçalar quvana,dag-taş quvana.
Yigitler de atlanıp minek atına,
Keniş, yeşil yaylanı esip dolana.

Kule ozen,zumrüt gol,serbest sıgırçıq,
Derelerden buvlanıp aqa şeffaf suv.
Utansırıp qızara dalda qızılçıq,
Oz yurtuñda yayrasañ,goñlüñ hoş,aruv!

Uç tarafı deñiznen qaplı bu ada
Nice sene tarsıqıp,muñlı agladı...
Ana yurtta yaşamaq butün düñyada
Er bir halqnıñ goñlüne umüt bagladı.

Yerleşmekte milletim tuvgan yurtunda,
Qoy-qozular yaylada oñıp yayraycaq.
Endiden soñ olmasın boyle furtuna,
Aziz Vatan,halq seni,daim asraycaq.

Ayaq bastı milletim tuvgan yurtuna,
Bag-bagçalar quvandı,dag-taş quvana.
Yigitler de atlanıp minek atına,
Keniş yayla,qırlarnı esip dolana


Enver Qafadar

Yarım Asır-Yunus Qandım

Yarım Asır-Yunus Qandım

Yarım asır... Çoqmı, ya da azmı bu?
Soramañız,menden, halqtan, anamdan.
Onıñ er bir daqqasını hatırlap,
Yarım asır aytırmız toqtamadan.

Azatlıqnen birge kelip tirelgen
Sürgünlikni em aytırmız,aglarmız.
Vatansızlıq,icretlerde koz yumgan
Er Tatarnı aglay-aglay añarmız.

Bunı eşitti,qara yipnen tikilgen
Yaqası yoq kolmek kibi yatarsız.
Bunı eştip:Yalan! die qaçarsız;
Yalısı yoq irmaq kibi aqarsız.

...Ana topraq asretinden yurekler
Yapraq kibi qavruldılar sahrada.
Yarım asır... Çoqmı,ya da azmı bu?
Menden degil,bunı sorañ daglardan.

Çatalqaya Romanqoştan sorañız,
Horluq çekken Hansaraydan sorañız,
Kiyikleşken qızılçıqtan sorañız.

Unutmañız,Qırq-Azizden sorañız,
Cuma-cami,Qızıltaştan sorañız,
Vatanım,dep şeit ketken Tatarnıñ
Ruhı olmış çagaladan sorañız.

Tatarlarnı qurbanlıqqa beslegen
Qanlı pıçaq yavurlardan sorañız!..
..Eñ yahşısı, bir kimseden sormañız...
Cevabını kimge aytıp aglarız?..

26.06.1989-09.10.1989

Qırımğa Yalñız Tatarnıñ Aqqı Bar - Memet Sevdiyar

QIRIMĞA YALIÑIZ TATARNIÑ AQQI BAR!

Yeşergen gül bağça sebepsiz soldımı?

Biliñ - baht kuneşi vaqıtsız batar.



Ey, islâm alemi! Haberiñ oldımı?

Yurtundan quvulğan qırımlı tatar.



Gunasız bir quşnıñ yuvası çalınğan

Deseler, bu keder dertke dert qatar.

Tatarnıñ vatanı elinden alınğan -

Bu dertni çekermi, biçare tatar?



Milletim Uralda, Sibirde çekişir,

Canından ayrılır, zindanda yatar.

Qırımğa emeknen qazanğan aqqından

Bir vaqıt ayrılmaz qaraman tatar.



Umüt iç kesilmey, yağsa da yağmur, qar,

Alemge baht berip, aydın tañ atar.

Qırımğa yalıñız tatarnıñ aqqı bar,

Qırımnıñ saibi - tatardır, tatar!

Qırım İçün

Qırım İçün

Ah-Ey,yeşil ada,ey, ana yurdu,
Parçalarken seni şimalniñ qurdu.
Nerde? Yoqmı buguñ bir altın ordu,
İmdatqa qoşsın,isterim qana?

Beñzetirim seni saçılan ''ah''a,
Quturan dalgalı Bahri Siyaha,
Oksüzsiñ,esirsin de şimale,
İñlersiñ,faqat diñleyen qana?

Altın destanlı kunleriñ vardı,
Güneşiñ bir melek gibi dogardı,
Lakin zulumlarle saçıñ agardı,
Menkibeñi yazıp,söyleyen qana?

Ey,vatan,ey,ana! Ulusıñ,ulu,
Er koşeñ qaraman,şeitle tolu.
Bilirim sendedir cennetiñ yolu,
Gidip de,ogruña can veren qana?

1917 s.Noyabr.

Bahri Siyah-Qara Deñiz
Menqibe-Epos-Legenda

Vatanım!-Reşid Memiş

Yır

Selam saña,Vatanım!
Selam saña,topragım!
Çoq vaqıt kezdim men-
Aç maña kuçagıñ-
Deñizniñ dalgası-menim,
Çatır dag yaylası-menim,
Çoqraqlar,irmaqlar-menimdi
r,

Menimdir!
Ayuv dag,Roman-qoş-
Qarlıdır tik başıñ,
Sagıngan qalbimçün
Azizdir er taşıñ...

Çagala qanat kererken,
Kozlerim deñiz korerken,
Yuregim tavlanır,
Şeñlenir,şeñlenir!
Saf yellerniñ serinligi,
Mavı kokniñ derinligi,
Vatanım,mekanım-menimdir,
Menimdir!
Ayuv dag,Roman-qoş-
Qarlıdır tik başıñ,
Sagıngan qalbimçün
Azizdir er taşıñ...

İnsanga-Şakir Selim

-Sen Kuneşke oşama-
O geceden nur bermey.
Sen Ayga da oşama-
Kuneş çıqsa korunmey.

Oşama sen yıldızga-
Yıldıznıñ ille soner.
Yanardag olma qızgan-
O da bir kulge doner.

Sen deryaga oşama-
Onıñ yolun keserler.
Aqqan suvday yaşama-
Qadır etmey içerler.

Oşama sen,oşama sen
Epkin esken yellerge.
O degilmi,afatlarnen
Gam ketirgen illerge?

Oşama sen açqan gulge-
Gulniñ omrü qısqadır.
Qıyas olma şeñ bulbulge-
Quş taliyi başqadır.

Okeanga oşama sen-
Dalgalansa yatışır.
Qar-boranga oşama sen-
Arzu-umutler qarışır...

Er mucize yerde-kokte
Ozcesine yaşasın.
Sen olarga oşama tek,
Olar saña oşasın!

Amerikalı İndlerge

Oz yurtında
yuregi qan,
tili baglangan
aqların-aqrın,
yureginiñ qaygısını,kederin em
tamçı tamçı,tamla-tamla
kederini,elemini men tüşünem.
Oz yurtında
yurtsızlarnı tüşünem!
Delavarlarnı,Şoşonlarnı söyleyim,
Namsızlarnı,adsızlarnı oylayım...
Men oylayım
kervan-kervan,zaman-zaman
coyganını iqtidarnı,ihtiyarnı...
Oz yurtında
yurtsuzlarnı men şu zaman...
Elleri boş,yuregi bol
oksüzlerni tüşünem...
Ve söyleyim
qalbindeki asretini,qaarini;
parça-parça,yutum-yutum
işançını,gadabını
tüşünem...
Oz yurtunda...
Yurtsızlarnı

Tüşünem...

A-Veliev Tercümeleri

Musa, Seniñ Aleviñ!..

Aziz Vatanı içün feci felaketlerde
ozüni yaqıp,fidayi qurban ketken
MUSA MAMUTnıñ mubarek hatrasına.

Qaranlıqta dalgın olsam,bir yarıq
dersiñ yana kozlerimniñ ogunde,
taqiplerniñ cekirüvi tors,qarıq
tekrarlana,añsam seni bugun de...
Mecbur oldıñ feci deşet cevapqa,
ateşiñnen yandı ayatıñ,eviñ...
Halq emeli yolunda gam-esapqa
yuksek namus nuru edi aleviñ!..
Yuregiñden ışıq tüşken yerlerge
kuneş saça qızgın,şevqiy şavleler,
baarlerde rekviem bar yellerde,
bayırlarda yalınlana laleler...

''Men yanmasam,sen yanmasañ,yanmasaq
Biz-tun otmez...'' dep Keremday söyleviñ
hatramızdan silinmez ant bu ancaq!
Yolsızlarga yol açtı genç aleviñ!..

Tatarlıgım-Remzi Burnaş

Bu dunyaga er kelgenniñ oz tamırı,aslı bar,
Oz keçmişi,oz tarihı,oz nesili,faslı bar.
Er kim ozü orip çıqqan tamırı bilmeli,
Ecdadından ibret alıp,il qaygısın bolmeli.

Ey,musulman ummetine mensup turkiy milletim!
Tarihıña baş urmaysıñ-bu eñ fena illetiñ.
Berilgensiñ bu dunyanıñ qazançına,malına,
Nege nail oldıñ boyle,baq milletniñ alına!

İç kimseden eksik degil ne aqıl,ne biçimden,
Amma,dersiñ suvurılgan añı,şanı içinden.
Ne ibadet,ne til qalgan,ne din qalgan,ne iman,
Boyle ketse olacaqmız soysız qalgan bir insan.

Milletim kim,ozüñ kimsiñ,qaydan kelip çıqqansıñ?
Qırım degen aziz yurtñı nasıl etip tapqasın?
Oz tilinñen keçmişinñen meraqlanmay yüresiñ,
Bu illetniñ gunasıñı er adımda koresin.

Oyle bil ki keçmişñi ogrenmesen anmasañ
Tarıhneñ gururlanıp okünmeseñ,yanmasañ,
İç maqsadqa yetalmazsıñ,say ozünde batarsıñ,
Nesil quvgan soyın coyıp,garip alda yatarsıñ.

Tatar olsañ,Tatarlıgın bilmege et areket
Tatarlıq-bu bin yuz yıllıq devlet,millet ,memleket!
Şu bin yıllıq mesafede nesillerniñ yolı bar,
Taş üstünde gul osturgen ecdadlarnıñ qolı bar.

Tatarlıq-bu tavrlardan,qıpçaqlardan başlagan
Gunnlar,rumlar nesiline oz qanını aşlagan
Bir miillet ki qart Qırımnıñ daglıgında, çölünde
Asıl olgan yogırılıp,qarışıp oz ilinde

Halqım mında ayat qurgan baglar bağçalar osturip
Masal,destan,yır toqugan, ''Qıbladan Yel'' estirip
Nesillerden nesillerge tilin,dinin,keçirgen
Evladına mert olsıñ dep çoqraq suvıñ içirgen

Qırım halqı olgañıçün Qırım Tatar denilgen
Kim de kelse ,qılıç ile-qılıçından yenilgen
Bir millettir-Yoqtır mında ne ''Nogay''ı ne ''Tat''ı
Bir can,bir qan,bir til,bir din,bir tamır,bir ecdadı!

Remzi Burnaş

Oz Halqıma-Riza Fazıl

Oz Halqıma-Riza Fazıl

Men Qırımda dogganımçün ur yurekten quvanam,
Bu qarışıq zamanlarda turlu yerler dolanam.
Çoq yerlerni dolansam da,bugun saña asretim,
Er vaqıtta Vatan içün olsun menim hızmetimç

Qırım Geray zamanında şanlı Qırım nam bergen,
Şu acayip topragında çoq batırlar ostürgen,
Yalta,Kezlev, Bağçasaray,Aqmescitday şeeriñ
On adamga qarşı turar,sende osken bir eriñ.

İsmail bey Gasprinskiy sende osip,yetişip,
Butün dünya uzerine nurlı yarıq bererdi.
Musulmannıñ er biriniñ kozlerine seçilip,
Oz milletin,oz dindeşin,can yurekten severdi.

Çelebi Cihan Cafernen bir,Ozenbaşlı agalar,
Qurultaynıñ zamanında pek çoq işler yapqanlar.
Odabaşlar,Hattatovlar millet içün çalışıp,
Tatarlarçün Kabe kibi guzel bina qurganlar.

Baş tüşüne,koz aylana,hayallarga dalaman,
Bugunlikçe men olardan tatlı lezet alaman.
Millet içün, Vatan içün eñ birinci sıradan,
Er kunümde yañı-yañı manzumeler yazaman.

Tatar kene aldanmadı,eksilse de,bitmedi,
Hainler boş tüşündiler,maqsadıña yetmedi.
Bugun kene çil yavrusı kibi çölge saçılsaq,
Birincide oz halqımñı bahtiyar dep sayaman.

Zavod Gecesi - Kerim Camanaqlı

Ava aydın,kok açıq limon tüs ay,
İş gecesi kuldirip sevgi bere.
Goñlümde sanki de Birinci May,
Duygularım zavodnen yırlar ore.

Yırlay zavod geceniñ kolgesinde,
Ocaqlardan ışıqlar cayılalar.
Rekonstruktsiya SSSR(SSCB) ulkesinde,
Sanieler,daqqalar sayılalar.

Yarışlaşa domnalar,tzehler tzehnen,
Er bir yaqta er türlü yañıılıq bar.
İşke kete Seydali,Acmeleknen,
Bir-birinden qızıqlıq canlı udar.

Udarnikler keñ adımnen işlerge
Yırlap tezalarga keteler.
İş tezası çoyun qısqan tişlerge,
Coyıp-coyıp relsler eteler.

Gurley anda parovozlar,vagonlar,
Ep cılışıp ulkelerge yeteler.
Kerçten çıqqan şu million tonnalar
Beşyıllıqnı dörtte eda eteler.

1930

Milletim-Qırım

Guzelsiñ, guzel,daglarıñ yuce,
yurekte barsıñ-tiz çöker ecel.
Sendedir, bilem,omrümniñ sırı,
Yalıñız sensiñ yuregim yırı.

Dunyada barsıñ,ey,anam- Qırım!
Sen menim bitmez,tukenmez yırım.
Vatanım-Qırım,milletim- Qırım,
Olüm de Qırım,tirim de Qırım.

Talamaq içün yaptılar ırım,
Ezdiler meni,olsin dep,yırım.
Taqtılar lagap-oldım men Tatar,
İstegen meni sag-solga satar.

Dunyada barsıñ,ey,anam- Qırım!
Sen menim bitmez,tukenmez yırım.
Vatanım-Qırım,milletim- Qırım,
Olüm de Qırım,tirim de Qırım.

İcretten qaytam ep tamçı,tamçı,
Zabitler ura ep qamçı qamçı.
Tişlerim sıqıp,yol aldım Orga,
Çal atım menim yelayaq corga.

Dunyada barsıñ,ey,anam- Qırım!
Sen menim bitmez,tukenmez yırım.
Vatanım-Qırım,milletim- Qırım,
Olüm de Qırım,tirim de Qırım.

Al Koyan Can Ay-Yır

Al koyan can ay,şal koyan can ay,
Ay carıkta şolde oynar,can ay;
Aruvşe kızman dos bolsañ,can ay,
Lale şeşek kolda oynar can ay.

(Bay kızıman dos bolsan can ay
Altın yuzuk kolda oynar can ay).

Ak kaptanıñ cırmaşı,can ay
Boynıñ burup turmaşı,can ay
Boyıñnı burup yar süysen,can ay
Bolırmı onın kuvnaşı,can ay.

Ay pazarga barayık,can ay
Şetlevik,koz alayık,can ay
Şetlevik saga,koz maga,can ay
Kelinşek saga,kız maga,can ay

Karaltıñdan geşkemen,can ay
Pencirene şertkemen,can ay
Anayın maga darılgan,can ay
Men anaña katkemen,,can ay.

Aydı kızlar kogemge,can ay
Kogem cıygan bolayık,can ay
Kogem cıyıp bolgan son,can ay
Cumarlaşıp oynayık,can ay

Ak kaptanıñ işlegen,can ay
Al yanagın tişlegen,can ay
Cumarlaşıp oynagandan son
Süygülin saga nişlegen,can ay.

Col boyında bostanıñ,can ay
Onı koyan kemirgen,can ay
Yaşamagır caş kızlar,can ay
Kol tiymeden semirgen,can ay
(Mamelek aşap semirgen,can ay).

Qaraim Yırı-Destan Gruppası

Ah Qaraim Qaraim
Başıñ saçın qarayım
Başıñ saçın qarayım
Altınların alayım.

Ah vah Qaraim
Ne guzel bu Qaraim
Başıñ saçın tarayım
Altınların alayım.

Ah Qaraim qaraim
Seni çoqtan arayım
Eger çiborek pişirseñ
Misapirge barayim

Ah vah Qaraim
Ne guzel bu Qaraim
Eger çiborek pişirseñ
Misapirge barayim

Ah Qırımçaq Qırımçaq
Azbarıñda salıncaq
Özü sapojnik bolsada
Ayaqları çırçıplaq

Ah Qırımçaq Qırımçaq
Ne guzel bu Qırımçaq
Özü sapojnik bolsada
Ayaqları çırçıplaq

Ay Çingene çingene
Kimler sizñi begene
Aqşamdan aşıq qalsa
Yuqu kirmez kozüne

Ay Qırımlar Qırımlar
Onlarda çoq ırım bar
Eger canları sıqılsa
Olar da çoq şın yır bar

Ah Qaraim qaraim
Seni çoqtan arayım
Eger sen razı olsañ
Qızıñı men alayım

Tatar oğlı Tatarım-İsmail Bey Gasprinskiy

Tatar oğlu tatarım, Tüp-temelden tatarım.
Ata Çınğız kunünde Adam olğan tatarım.
Qırda doğıp, atlı osüp, Qımız ile beslengen.
Tatar oğlu tatarım, Qalqan ile bezengen.
Qırlar maña ola kelgen Vatan ezelden.
Çin tavında aş aşap, Suv içem men İdilden.
Bir ayağım Asurda, Biri Salğır boyunda.
Timur kibi cigitler Bek de koptir soyumda.
Bir selyamğa, bir tütünge, Bir qırallıq satarım.
On eki hanğa tac berip, Cigit olğan tatarım.
Atqa minsem toqtamam, Cian çevirgen tatarım.
Ankarada Sultannı Esir tutqan tatarım.
İsmail.

Bağçasaray-Şakir Selim

Yeşil caplar arasında esken yeliñ
Tar soqaqlı maallelerde kimni aray?
Neçün qurıp qaldı '' Sırlı Çeşme''leriñ?
Söyle maña Bağçasaray,Bağçasaray.

''Çürük-Suv''nıñ boylarında tamır atqan
Selbileriñ neçün osmey,neçün qavray?
Otuz eki Ay-yıldızıñ qayda batqan?
Söyle maña,Bağçasaray, Bağçasaray.

Yigirminci asırdan da merametsiz
Bir asırnı kordimeken bu Hansaray?
Tarihıñda yıl oldımı dert-zametsiz?
Söyle maña Bağçasaray,Bağçasaray.

Beftanlardan qamburaygan qutsız kibi
Alçaq-campik evler kimden imdat soray?
Kimler edi bu evlerniñ oz saibi?
Söyle maña,Bağçasaray,Bağçasaray
.

Kimler edi bu caplarda qoy cayratıp,
Top-Qayanıñ kolgesinde qaval çalgan?
Allı-pullu feslerine guller taqıp,
Gugüminen çeşmelerden suvlar algan!!

Qayda şimdi o yosmalar! Ne yerlerde
Çalargan ve siyrekleşken saçın taray!
Sen olarnı hatırladıñ nice kere,
Söyle maña,Bağçasaray, Bağçasaray.

Rastketirdim bir yosmanı soqagıñda,
''Merabañız...'' dedi,qaşı-kozü qara.
Qara deñiz dalgalandı ten-qanımda,
İnan buña,Bağçasaray, Bağçasaray.

Afu eyle,saña tanış olgan tilde
Boyle sözni eşitmediñ nice zaman.
Biz elimiz iraq edik tuvgan İlden,
İcranlıqta oleyazdıq aman-aman.

Oleyazdıq dertke derman tapalmayıp,
Hastalıgı gizli olgan biçareday.
Sen de taldıñ asretlikte yıllar sayıp,
Çoq iprangan, Bağçasaray, Bağçasaray

Bu kunge de taqdirime biñ evalla!
Yettim saña boranlarga ogray-ogray.
Sevem seni,olsañ bile nasıl alda,
Bağçasaray,Bağçasaray,Bağçasaray,Bağçasaray.

Şakir Selimov 1988 s.

Tañ Bülbüli-Şamil Aladin-Yaş Quvet Gazetası 1927s. Aprel 15.

Tañ Bülbüli

(İsmail Gasprinskiyniñ qabri başında)

Otme bayguş,otme gece bu yerde,
Gozlerimden yaşlar düşen derede,
Ulu insan yata topraq tübünde,
-Ani benim aziz atam nerdedir?

Sizge geldim,furtunalı yol geçip,
Qart Yasafat deresinde gam seçip,
Qalbiñizniñ gayesiçün ant içip,
-Ani nerde,meşalemiz nerdedir?

Elakete maqüm,bedbaht milllete
Ayat bagşış eylediñiz... izzete
Şayansıñız.Saf ruhuñız cennete
Mekan bulsun.Artıq ben ne ideyim?

Bunar bastı,şevqsız qaldı gozlerim,
Elem çeker,yeñi işıq izlerim,
Yatsam-qalqsam,söyleyecek sözlerim
-Ani halqnıñ sadıq oglu nerdedir?

Men koylüyim.Geldim bir yuk çiçekle,
Dagda-qırda uzdim yanıq yurekle,
Ruhuñıza derin secde etmekle
Deyim:Bizim başqanımız nerdedir?

Sen sus, bayguş,gonlum azap çekmesin,
Figanıñdan eşqım sönip ketmesin,
Derdiñ elge zillet olıp yetmesin,-
Ani ata talimatı nerdedir?

Otme bayguş gece terek dalında,
Bu şerefli zıncırlınıñ aldında,
Koyge dönemm eziyetli alında,-
Sayra,bulbul! Sayra... can diñlesin!

Çoküç Davuşı-Şamil Aladin

Ocaqtan yukselgen sim-siya tütün,
Tañ çagı aqtarıla şavlesiz kokke.
Yalıda yaşagan insanlar er kun
Kuç ala baqqanda bu süslü betke.

Motorlar duvulday,dinamlar iñley;
Qaruvlı bilekler dolana yanında.
Yanımda demirden kopçekler döne,
Qudretli koçeri kim bilir qayda!

-Qaçıñ!-dey bir işçi,çöküçni siltep;
Qızargan demirden uçqunlar saça.
Komürli elinen yuzuni silip,
Çoyunnı aqıza,kerige qaça.

Bu yurtta eşitilgen çöküç davuşı
Yeñişler sesini yukselte er an.
Komürli ocaqnıñ qudretli yaşını
Bir negiz quracaq,-şaşacaq cian!

1928 s.

Topuzlı Şalım(Qırım Tatar Yırı)

Anam da menim topuzlı şalım,
Topuzı töküldi.
Garip anamnıñ, garip babamnıñ,
Belleri buküldi.

Anam da meni aldadılar,
Atqa saldılar.
Mustafa beyniñ vaqufında,
Qurban çaldılar.

Anam da menim kefinimni
Yeñgem toqusıñ.
Cumalarda,bayramlarda,
Hatimler oqulsıñ.

Koç Yırı (Aytır da Cılarman)

Deñizden de çıqqan bir bulut,ey,yar,
Kezlevge de cavgan.
Aytır da cılarman.
Qırımın da halqı musulman,ey,yar,
Qarşıga da avgan.
Aytır da cılarman.

Esten çıqmay Qırımnıñ,ey,yar,
Ciyını da toyu.
Aytır da cılarman.
Cav elinde davrükken,ey,yar,
Cılqısı da,qoyu.
Aytır da cılarman.

Tögerek çeti qamıştan,ey,yar,
Töpesi de taldan.
Aytır da cılarman.
Kimisi candan ayrılgan,ey,yar,
Kimisi de maldan.
Aytır da cılarman.

Padişa ta bergen eki oguz,ey,yar,
Kyah..desem curmez!
Aytır da cılarman.
Qırıldıq,bittik,qalmadıq,ey,yar,
Aytmaqnen bitmez
Aytır da cılarman.

Ketecekmiz Qırımdan,ey,yar,
Davulsız toyday.
Aytır da cılarman.
Kop soyumız qalacaq,ey,yar,
Mañraşqan qoyday.
Aytır da cılarman.

Stambul,Kabe qıblada,ey,yar,
Deñizi sırtta.
Aytır da cılarman.
Kop olümız qalacaq,ey,yar,
Harabi curtta.
Aytır da cılarman.

Deñizden de çıqqan bir qara,ey,yar,
Gemimi eken?
Aytır da cılarman.
Qırımda qalgan anayım,ey,yar,
Kelemi eken?
Aytır da cılarman.

Biz ketermiz Qırımdan,ey,yar,
İttifaq olıp.
Aytır da cılarman.
Ne yerlerde olürmiz,ey,yar,
Ahler çekip!
Aytır da cılarman.

Musulmanlar magraşa,ey,yar,
''Vetan''-deyu,
Aytır da cılarman.
Analarmız cılaşa,ey,yar,
''Curtım''-deyu.
Aytır da cılarman.

Gurbet ellerge tüşip,ey,yar,
Qıynaşırmız!
Aytır da cılarman.
''Vetan,Vetan''-deyu biz,ey,yar,
Can berirmiz.
Aytır da cılarman.

Ant Etkenmen Variant 2

Sagındım yurtımı,Vetana bardım,
Evimizi tapalmadım.
Evler yıqılgan,çeşmeler qurugan,
İçmege suv tapalmadım.

Sankim dersiñ yıldırım urgan,
Bag-bagçalar qurugan.
Tatarlarnıñ topragına
Yavurlar kelip soqulgan.

Ne istediñiz mezarlıqtan,
Bozıp evler qurduñız.
Tatalarnıñ yuregine
Qanlı pıçaq urduñız.

Ant Etkenmen,söz bergenmen,
Millet içün olmege.
Bilip korip milletimniñ
Koz yaşını silmege.

Altaylıga-Amdi Giraybay-Şiir

Altaylıga

Bizmiz aqiqat arslanı,Cıngız,Timur ulları,
Davut salgan tögerekke Tañrınıñ gur qulları.
Buzlı tavlar,teren carlar,cılgalarnı atlatıp,
Cebe çalgan,kopuk qusqan cuyrüklerni patlatıp,

Cansız turgan tar dünyanıñ çöllerine cayıldıq,
Nesli çurük batırlarnıñ biz Tanrısı sayıldıq.
Taliy qayttı,tarttı uzun cılan başın tikledi,
Cav-caranıñ qayguları bellerin dört bukledi.

Kop qıynasa,cılatsa da bizni qara bahtımız,
Horlansa da qaraq qalmaz taş temelli tahtımız.
Qıyametten burun bizni,ceennemge salmañız!
Qoluñızda curuk kuçmen bizge ayaq çalmañız.

Millionlarman yıl keçse de kinli cigit soyumız,
İç coytulmaz turar ekeç muñlı cırlar,toyumız,
Buhar bolıp kokke çıqar,burçaqdayın cavarmız,
Kun tuvuştan tap batıga deryadayın avarmız.

Ey Altaynıñ tazelengen,solmagan al gulleri!
Uzaqlardan bir-birine cırlagan bulbulleri!
Yoqmı bizde iç til,avuz,dertleşmege,aytmaga?
Cuyruklerni aylandırıp,qart devirge qaytmaga?

Cañgırtayıq qart dünyanı destan bolsun tillerde,
Ne aqsızlıq,ne horluq bu? Bizniñ esir illerde?

Soyumıznı yaratqanda kuçni bergen Tañrımız,
Cav aldında yardım qolun bizge kergen Tañrımız,

Et bir emir,turanlılar qurultaynı cıyayıq,
Yurtımıznı basqan selge tübden tınaq tıyayıq.

Oktyabr 16-28 Aqmescit 1920.
(Amdi Giraybay-Şiirler Qitabı- Tavriya Neşriyatı 1997-syf7)

Gizli Süygü-Amdi Giraybay-Şiir

Qarşı-qarşı korüşsek,qansuvuqlıq etemen,
Yurek oynap tursa da,
Aq betinden ışıqlar kozlerime ursa da,
Saga iç de qaramay kormegenday ketemen...

Seni biraz keçken soñ,goñlüm saga tartsa da,
Yuregimde ateşniñ alevleri artsa da,
Bir aylanıp qarayman,bir ah!... çekip içimden,
İlham ala menligim melek tüsli biçimden!...

Cıyınlada korsem de,koz qıyıgından qarayman,
Uzaqlasañ qatımdan,kozmen seni arayman,
Sen oynaqlap yurgende,
Tanışlarnıñ,dostuña birevlerni kosterip,
Dudaqların burgende,

Goñlüm seni qıdıra zorman ayaq yursetip,
Dertli qalem,kuçsiz til sırın saga aytalmay,
Kozler seni cıyında yalñız taşlap qaytalmay.

Aytar edim men saga
Belki sen red etersiñ!
Koksüñdeki gulni maga
Bir qoqlatmay ketersiñ.

Qutar meni melek qız! Er bir iş bizlerden,
Sen de maga tuydırmay süymeysiñmi gizliden?

Mart 14-27,1920, Aqmescit
(Amdi Giraybay-Şiirler Qitabı- Tavriya Neşriyatı 1997-syf51)

Caşlıqqa-Amdi Giraybay

Arqadaşlar,cigitler bugun bizniñ,
Bizmen birge aqızlar em de sizniiñ,
Eñ birinci borcumuz cigit bolmaq,
Gayemizçün can qıyıp qanlı bolmaq.

Tüfeklerniñ,toplarnıñ atılganı,
Qızıl qanlar suvlarga qatılganı,
Yoqsa bizge bir ogüt bolmadımı?
Yoqsa qulluq kunleri tolmadımı?

Cañı dunya,cañı kun,halq da cañı,
Yarıqlandı qartaygan şarqnıñ tañı,
Caş curekler bizlerge ''aydıñız'', dey,
''Yuqladıñız,yañlış kun saydıñız'',dey.

''Tufek,kitap tüşmesin qoluñızdan'',
''Sizni kimse qaytarmaz coluñızdan'',
''Turlu masqa kiygenni atıñız'', dey,
''Kozyaşlarga al qanın qatıñız'',dey

''Gayen içün qan aqız,zaman yaşı'',
''Qandır aqnıñ yıqılmaz temel taşı'2,
''Hayınlarnı qayırıp soymaq kerek'',
Curtun yaqıp neslini coymaq kerek.

Arañızda hayınlar qalmagan soñ,
Halq işine iç ayaq çalmagan soñ,
''Qol tutuşıp,birlikip ketiñiz'',dey,
''Mazlum şarqnı siz azat etiñiz'',dey,

Mına bizim borcumız işte caşlar,
Bugun endi işlemey eski başlar,
Cañılıqqa tatarnı tartmaq kerek,
Aramızda cigitler artmaq kerek.

Qorqaqlardan sıramız temiz bolsun,
Qorqaq uyde otursın,semiz bolsun,
Biz olardan ayrılıp ketmelimiz,
Cigitlikni şay isbat etmelimiz.

Barsın olsin kaç million qansız insan,
Mezar bolsın ortalıq cansız insan,
Tek bir tugul biñ kere olmelimiz,
Biñ olumle cannı biñ bolmelimiz,

Diplomatlar,toqtañız sizler endi,
Sizge yesir tugulmız bizler endi,
Felsefesin dunyanıñ coyacaqmız,
Avropanıñ itlerin soyacaqmız.

Yanvar 1,1921

Tintüv (Oblava)-Amdi Giraybay

Uryanikler kelip koyge kirdiler,
Evden-evge caş qıdırıp curdiler,
Pristav da kelip tüşti artından,
Koy itleri qaçıp ketti qatından.

Cemaatnı kul töpege çıqardı,
''Qaçacaqsıñız, Tatarlar'' , dep baqırdı.
Qartlar,caşlar cıyıldı da bardılar,
Tüfekliler tögereklep sardılar.

Qapadılar bir boş evge olarnı,
Biz de barıp seyir ettik bolarnı,
Ev qapını uryadnikler çekledi,
Pencerede bir qaravul bekledi.

Pristavnıñ keldi ozü kirtledi,
Pencereden içte qaçaq irtledi,
Sögündi de tatarlarnı horladı,
Bizge soldat boluñız,dep zorladı.

Soñ çıqarıp bir sıraga tizdiler,
Caş koteklep qamçılarnı uzdiler,
Yerge yıqıp yuzer şompol urdıler,
Aq saqallı qartlar qarap turdılar.

Apaqaylar,kelinçekler cılaştı,
Peştimallar kozyaşlarga bulaştı,
Sert pristav halqqa qarap cekirip,
Açuvlangan çal horazday sekirip.

Baqırşmañız,sizlerni de alırman,
Kocañızman bir sıraga salırman,
Açuvlangan bir ayvanday baqırdı,
Bogaz qırıp, tükürdi de qaqırdı.

Biz ozgardıq garip soldat yaşlarnı,
Cılattıq em temeldeki taşlarnı,
Cayav-calpı aydadı da kettiler,
Şaytip bizim koyde oblav ettiler.


Dekabr 13,1920 Amdi Giraybay

Tatar İçün-Amdi Giraybay

Tatar İçün

Tatar alın teftiş etip curgende,
Men bu oksğz tatarlarnı korgende,
Kozyaş tökip,cılamaga başlayman,
Cavnıñ kuçün kozden töben taşlayman.

Buyük bir kuç tabaman men ozümde,
Balq-calq etip caşın caşnay kozümde,
Çal saqallı bir qart kele qatıma,
Men cer tepip atlanaman atıma.

Bir arslanday baş tikleymen turaman,
Sanki cavnı qalbinden uraman
Keñ temelni ineçikmen qazaman,
Yemin etip şu sözlerni yazaman:

Tatar içün cehennemde yanarman,
Tatar içün qızıl otqa atarman,
Tatar içün kolmegimni satarman,
Men Altaynıñ bir çeçegi Tatarman!

Qol koterip Tatar, Tatar, degende
Tatar qanı sınırlarga kelgende
Men dünyaga bir cumurdıq urarman,
Duşmanımnıñ tacın,tahtın qırarman!

Tatar içün deryalarnı tıyarman,
Bir ineniñ teşigine sıyarman,
Tatar içün incerermen,azarman,
Tatar sözün baştaşıma yazarman!

Tatar içün daragaçqa asılsam,
Topraq bolıp ayaqlarman basılsam,
Cer astında kene de şay aytarman:
Tatarman dep,men ahretke qaytarman!

Yanvar 25, 1921 Amdi Giraybay

Şarqlılıarga-Amdi Giraybay

Şarqlılarga-Amdi Giraybay

(Türklerniñ muzafferiyeti munasebetiyle)

Curekler oynay,qalpler caynay,
Türk aqqın istey,al qanı qaynay,
Hayalcı yunan masqara boldı,
Oz eyiligimen yuzu qara boldı.

-Aqqımnı bermem-alarman-dey Türk,
-Namusım kefil salarman-dey Türk,
Bir ornek bolsın şarqqa bu qavga,
Bir ogüt bolsın olgende,savga.

Türkniñ qavgası emelsiz tugul,
Kemalnıñ sözu temelsiz tugul,
Butün şarq içün qılıçın qayray,
Onıñ içün bugun tillerge cayray.

Caşlıgı '' Türkniñ Türk izin ''taptı,
Hind de esnedi,parmagın qaptı,
Mısır da bildi,maqsadın ayttı,
Acem de şaştı, sözünden qayttı.

Belki, bu qavga şay uzar keter,
Belkim, kop yerni ter-temiz eter,
Uzasın,ketsin sellerday aqsın,
Aqsaqal şarqlı zavqına baqsın.

İngliz kele, fransız qayta,
Diplomat hayın yalanlar ayta,
İnanma,ey Türk ,arıgıñ yorma,
Olarga qarşı sen temiz turma.

Şarqlınıñ, Türkniñ tek canı bardır,
Er şeyden yuksek bir şanı bardır,
Taptatmaz şanın,cigitday oler,
Namusqa borcın qanıman töler.

Aydıñız,aydı,cigitler aydı,
Quturgan cavnıñ ayagı taydı,
Barsın şu şarqda qavgalar bolsın
Eski cılgalar kene qan tolsun.


Oqtyabr 4,1922 Aqmescid Amdi Giraybay

Uyanıñız ,Tatarlar!-Amdi Giraybay

Ey Moskva oglerinde arslandayın çarpışıp,
Atlar oynatqan tatar,
O vaqıt bir yerine biñ bir duşman oq atar
Bolsa,qarşı turdıñ yıldızlarday tartışıp.

Duşman seniñ zararıña aynecilik etkende,
İnsanlıqqa yaraşmaycaq turlu şaytanlıq etip:
Eriñ,qızıñ birlik bolıp,uruşmaga ketkende,
Saga tav,taş tüm-tüz edi turmay oytanlıq etip,

Sen duşmannı boş yiberdiñ caylavdaki yılqıday,
Aqlılarnı qapamadıñ kiyik kadet halqınday.

Ayta qoydım.
Oqumasañ, alıp satsañ soñ otmekke toyarsıñ,
Deste-deste aqçalarnı cepçigiñe qoyarsıñ.

Mart 20, Aprel 18,1920 Amdi Giraybay

Dobrucalı Qırım Tatarlarga-Şakir Selim

Dobrucalı Qırım Tatarlarga

Bugun sizmen savlıqlaşıp men Qırımga ketemen,
Ey,Qardaşlar, sav bolıñız,dep temenna etemen.
Goñlüm taşa, tıyalmayman-kozlerimni yaşlayman,
Curegimniñ bir parçasın uzip mında taşlayman.

Allam,ozüñ quvet ber,dep bu ayrılıq kunlerde,
Curegimniñ episini berir edim sizlerge,
İnanıñız, men Qırımga curegimsiz qaytalmam,
Curek canmay,goñül taşmay sizden selam aytalmam.

Kelgenimnen curtdaşlarım quçagına sararlar,
-Dobrucada tatar barmı,ayt bizge?-dep sorarlar.
Men-Bar!-dermen,bizim tatar bar!-dermen,
Asretlikte canıp olar ana curtqa zar!-dermen.

Dermen-olar Kostencege,Mecidiyege toplangan,
Tilleri de bizimkiday,dermen,biraz totlangan...
Amma,dermen, gurbetlikte eki yuz yıl keçse de,
Dobrucalı Qırımtatarlar nice aguv içse de,

Qayta-qayta dermen: Olar tatarlıgın coytmagan,
Gurbet ilniñ ay-kuneşi cureklerin cıltmagan.
Teleksirep yaşay olar korermiz dep Qırımñı,
Toy-cıyında cırlaşalar Guzel Qırım cırını.

Dermen-Dostlar, Dobrucadan sizge selam ketirdim!
Dermen-Mehmet Niyaziyniñ mezarı başında oturdım.
Tatar qayday?-dep soradı mezarıdan Niyaziy,
Dedim-Raat bol,ulu şair,tatar senden bek razı.

Dostlar bugun siziñ ile savluqlaşuv gecesi
Qaldıramız sizge olmez Qaytarmanıñ neşesin.
Qaldıramız Taşlamanı,qaldıramız Tım-tımnı-
Qaldıramız Qırım degen aruv curtnıñ koşesin.

-Dobrucada tatar barmı?-dep sorsalar,-Bar!-dermen,
Qanı sıcaq,kozü açıq uyangan tatar,dermen.
Gurbetlikniñ zıncırların bir kun uzip atar,dermen.
Dobrucalı tatarlar da ana curtqa qaytar,dermen!

Kostence, İyul 28-29,1992 s. Şakir Selim

Qayıqçı ve oqumış adam-Qırım Tatarca Masallar-Rustem Suleymanov

Qayıqçı ve Oqumış adam

Bir oqumış adam ozende kezingen qayıqçını kore.Onıñ yanına kelip:
-Meni kezdir,-dep yalvara.
Qayıqçı razı ola.Olar qayıqqa oturıp,yaldap keteler.Oqumuş adam ozüni kostermege,maqtanmaga istey.
-Sen bir de-bir yerde oqudıñmı?-dep soray.
-Yoq,oqumadım,-dey qayıqçı.
-O-o,sen yarı omüriñni coydıñ,-dey oqumış adam.
-Sen ne,qayıqnen suvda yaldamaqtan başqa bir şey bilmeysiñmi?
-Men qayıqçım,bu menim işim,menim zenaatım,-cevap bere qayıqçı.
-O,o, oyle olsa sen yigit degilsiñ,Qayıq ustünde yurmekten gayrı bir şey bilmemek,ayıp degilmi?-dey.
Bu adamnıñ aytqan laflarına qayıqçınıñ canı agıra.
-Ne,men yigit degilimni?-dey ve qayıgısını bir tarafqa,soñ ekini tarafqa çevirip yalday,soñ turgan yerinde aylandıra.
-Kordiñmi men nasıl etip aydamaga bilem.Soñ , men yigitimmi,ya da yoqmı?-dep soray.
Oqumış adam ozüni qayıq içinde tutalmayıp,suvga yıqıla.Qayıqçı bu adamnıñ saçından tuta,bir qaç kere suvga batırıp çıqara.Soñ ondan:
-Qana,aytçı maña,men yigitimmi,ya da yoqmı?-dey.
Bu adam qorqanından:
-Yigitsiñ,sen yigitsiñ. Sen yerde yigitsiñ,Alla töpede,-dep qıçıra.
Qayıqçı onı daa bir kere suvga batıra,suv içirte de soñ qayıgına çıqarıp:
-Soñ anladıñmı, endi, menim nasıl yigit olganımnı,-dey.
-Olan,amma da yigit ekensiñ.Butün dunyada boyle yigit tapılmaz.Men bir yerde boyle yigit kormedim.-dey oqumış adam qayıqçıga.
Qayıqçı bu adamnı yalıga ketire.Oqumış adam qayıqtan çıqa ve ''Sag ol'' dep kete.Ketken yolunda: Ey,Allam bu adamga ilişmege maña ne kerek edi.Yahşı adam eken.Oña ozümniñ oqumış olganımnı kostermege istedim.Dogru yaptı.Menim kibi maqtançaqqa boyle aqıl qoyarlar,-dep oz-ozüni sögüp kete.

Azırımmı,Azırsıñmı?-Yunus Qandım-Umüt Yipi Qitabı

Vatan bugun muhtac bizim birligimizge,
Vatan bugun muhtac bizim erligimizge,
Azırımmı,azırsıñmı vatan eşqına
Yaş canıñnı bıraqmaga qaynaq taşqınga?

Bu sualni boten yerde bermedim,qardaş,
Amma cevap bermege aşıqma,yurtdaş.
Yanar millet,yanar vatan kureş,ateşte,
Sen yanmaga azırsıñmı ateş,kureşte?

Aldımızda bizni bekley nice sınavlar,
Laqaydlıqlar bizni gece,kundüz avlaylar.
Bugun suvuqqanlıq ile tiklengen haçkar
Yarın belki bizni ezer ve qanga bogar.

Başımıznı urıp parça-kesek etmekçün
Feryad etip çapacaqmız qutsız dalgaday,
Kimlerniñdir merhametin beklemek içün
Okür-okür aglaycaqmız oksüz baladay.

Qatır kibi qayda qaçtı bizim birdemlik?
Belki uçıp ketkendir o başqa yurtlarga?
Desene şu gurbetlikte bizim birdemlik
Siñdi Mırzaçölge,Qara Qızıl qumlarga.

Ey, Yurtdaşlar! Baqıñ vicdan kuzgulerine
Din qardaşlar! Baqıñ onda neler korüne!
Anda Qırım koletkesi zornen canlana,
Boyunında qanlı sıcım,olüm tavlana.

Ozenlerde suvlar degil,aqa kozyaşlar,
Çölde guller osmey,tozga döne baştaşlar...
Ana-qırım lanetinden qorquñ evladlar.
Qayda atlar?Atqa miniñ!
Atqa,yurtdaşlar!

27.04.1990

%Haçkar-Ermenilerniñ taştan yasalgan haçı,rivaetke kore,o tiklenilgen yerde mıtlaqa insan qanı tökülmeli.Qırımda endi bir qaç yerde ermeni haçkarı tiklenildi.

Aqyar Yırı

Aqyar Yırı

Qaşar da edim men Aqyardan,
Qara da deñız bolmasa,
Atar da edım men ozımnı,
Anam da babam bolmasa.

Men Aqyardan şıqqan da sonra,
Qazan tolı aş qaldı.
Anam, babam, qız qardaşım
Kozlerı tolı yaş qaldı.

Kokte de uşqan samalyotnıñ
Qanatların kim qırgan.
Frontta olgen askerlernıñ
Cenazelerın kim qılgan.

Ah Aqyar,Aqyar ,vah,Aqyar,
Turma da menim qarşımda.
Qolay tuvul qan bermesi,
On yedi on sekiz yaşında.

Şu Aqyarnıñ dereleri
Bek salqındır avası.
Marebede olgenlernıñ
Cılar da qalır anası.

Şu Aqyarnıñ şollerinde
Qamşım qaldı atılıp.
Kop anaylar oksız qaldı
Evladından ayrılıp.


Aqyar(Rusların Yekaterina vaqıtında taqqañı Urumca adı Sivastopol-is)

Toqayga-Amdi Giraybay

Toqayga

Ey Türk-Tatar dünyasına şavle,nur saçqan Toqay,
Qara halqqa ana tilmen aq yoluñ açqan Toqay,
Dertimiz,arzumıznı cırlagan,aytqan Toqay,
Pek vaqıtsız gulday solıp,aslına qaytqan Toqay.

Toqay, seniñ qıymetiñni savlıgıñda bilmedik
Sen biz içün can talaştıñ, cırladıñ da sayradıñ,
Taliy seni horlaganda kozyaşıñnı silmedik,
Tek başıña, oz başıña taqdirge tış qayradıñ.

Niçün,Toqay , aramızda tañ atqancek qalmadıñ?
Niçün ,Toqay, qalıp kene yolbaşçımız bolmadıñ?
Bugun matem tutamız biz eşitalmay sözüñni,
Yoqlugıñnı pek duyamız, hatırlaymız ozüñni.

Ustazımız, çolpanımız, sen başımızsıñ, Toqay,
Col kosterdiñ caşlıqqa sen o ogursız kunlerde,
Bir çıraqday kordik seni biz qaranlıq kunlerde,
Bugun kene ocamızsıñ, yolbaşçımızsıñ, Toqay,

Dertli Toqay, moñlı Toqay, omrü qısqa caş Toqay,
Halqçı edip şairlerniñ ordusına baş Toqay,
Sensiñ , Toqay, qalbimizde halq süygüsi yaratqan
Sensiñ, Toqay, bugun bizni '' qara halqqa'' qaratqan.

İnan, Toqay! Bugun bu halq kuçün aldı qoluna,
Taliy çıqıp toqtatalmaz endi onıñ coluna,
Baqırganıñ, çaqırganıñ seniñ nafle ketmedi,
Ah, ne yazıq koralmadıñ,omrüñ vefa etmedi.

Urmet saga Türk-Tatarnıñ sayıp süygen Toqayı,
Aqiqatqa ,halqqa bola canıp küygen Toqayı,
Tarihımız bayram etsin, koz aydınlar yaşasın,
Senday şair yetiştirdi,Toqaymız yaşasın!...

Aprel 13, 1920 Amdi Giraybay

Coşqun-Amdi Giraybay

Coşqun

Eskilikler qozdı kene, curek taşıp başladı,
Sañki Mevlam kokten maga bir ''Qozaydın'' taşladı.
Teli uzük,astı teşik,sessiz cartı sazımnı,
Aldım qolga: ''Ant etkenmen'' cırlamaga başladım.

Defterlerge qozyaşımman yazılgan yazımnı,
''Ant etkenmen'' pıtagından uzüp alıp taşladım.
Qanatlana, avelene bulutlarga çıqaman,
Gonlüm ose, nur saçaman cañı tuvgan bir ayday.

Kop tüşüne, kop ıntıla, oz-ozümni sıqaman,
Telçelengen tar curegim qaynay qazanda mayday,
Çal ey sazım,sızla goñlüm, qızday qalbim çıñlasın,
Cırlap tuvdım, cırlap ostüm, cırlaganda oleyim.

Suvday tınıq cırlarımnı eşim--dostum tıñlasın,
Milletime milliy borcım cırlaganda oleyim,
Cana-cana, alevlene, şavlesiz çalt sönemen,
Ah qatiyim,vaqtı kelmey, aqsızlıqqa konemen.


Oqtyabr 20, 1920

Arfe Kunü-Amdi Giraybay

Arfe Kunü

Anam algan sılavuçın ocaq başın ayalay,
İçker uyde uyken abam peştimalın sayalay.
Biz de kirdik amamlıqqa arqamıznı cuvamız,
Suv quyuşıp,sabunlaşıp belimizni yuvamız.

Cengem kirdi oz uyüne,uyün caya,cayrata,
Babam qurban pıçaqların qayraqçıga qaytara.
Qartanamız yasin oquy,aqşamlıq aş pişire,
Qıygaçanı süzüp-süzüp sarı mayga şişire.

Biz de cezbeni toldurıp, qorga taban suremiz
Qomşularga soñ qıygaça uleştirip curemiz.
Aqaylarnıñ alayı da ekindige kettiler
Qarasuvga ketkenler de,koyge qaytıp cettiler.

Mazin aqay gur davuşman ekindini oqudı
Er ocaqta birday etip qıygaçalar qoqudı.
Aqşamlıq aş aşamaga alayımız oturdıq,
Qıygaçañı sım-sıq etip, qursaqlarga totırdıq.

Birazdan soñ babamalar yatsıga dep kettiler,
Qartiy masal ayttı, aqam bizni tıraş ettiler.
Yarı keçe yaqınlagan edi bizler yatqanda
Soñki qurbanlıqnı babam tuvarçıga satqanda.

Men töşekke kirgenimnen cayragan da qalganman
Iştanımnı buklegen de,baş astına salganman...
Pek zevqlı, kop cemişli bayram kordim tüşümde,
Bir kop çapqın balaçıqlar quvıp kele peşimden.

Noyabr 28, 1920, Aqmescit

''Vatan Nedir?''-degen sualime cevap berip olamagan gençlerimizge-Şakir Selim-Qırımname 1

''Vatan Nedir?''-degen sualime cevap berip olamagan gençlerimizge

Vatan-soñu korülmegen halqımıznıñ sabırı,
Vatan-baba-dedelerniñ Qırımdaki kabiri.
Vatan-kuzde yapraqlarda qurugan al tüs qandır,
Vatan-seniñ genç qalbiñde yuqlap yatqan isyandır.

Vatan-kom-kok bayraqlarda taraq-tamga nişandır,
Vatan-keniş çölümüzde qoqu saçqan yuvşandır.
Vatan-daa oz yurtıñda alalmagan aqqıñdır,
Vatan-bugun yel sızgırgan kulbelerde halqıñdır.

''Vatan nedir?''- dep sorasam,Çatırga baq,Çatırga!-
Soñ añlarsıñ,baş egersiñ Noman adlı batırga.
Vatan-seniñ istikbaliñ,uyanacaq milletiñ,
Vatan-nice qurbandan soñ tiklenecek devletiñ.

Vatan-nice soguşlarda sınavlardan keçkendir,
Vatan-nice olümlerden qorqmay keçken Çeçendir!!!
''Vatan nedir?'-dep soradım,susıp qaldıñ-tilsizsiñ,
Ana tilsiz,ey,qardaşım,vatansı
zsıñ-ilsizsiñ.

Vatan-daa duşmanlarga açılmagan sırıñdır,
Vatan-daa bar sesiñmen aytılmagan yırıñdır.
Vatannıñ ne olganını,evlat,bir kun añlarsıñ,
''Vatan nedir?'' dep sorsalar,gonlüñ taşıp aglarsıñ.

Mart,1996 s.
Şakir Selim,

Menim Bir Davam-Vatan Davası-Şakir Selim

Menim Bir Davam-Vatan Davası

İç bir davam yoqtır dünya malına,
Menim bir davam- tek Vatan davası.
Qalsam da bir aciz insan alına,
Maña quvet bere Vatan avası
Maña quvet bere horlangan topraq,
Qanımnı quturta deñiz dalgası.
Tenimni titrete sarargan yapraq,
Kozüme nur bere kuneş alqası.
Tuvgan çöllerimde qurugan yuvşan
Qoqusın avligip yutam içime.
Ana , qulaq tiklep qaçtı bir tavşan,
Kuç qoşa şu tavşan bile kuçüme.
Çölniñ ortasında bir Nogay koyu-
Evleri cantaygan,isarı batqan...
Qalmagan uruvı,qalmagan soyu,
Şu koydir qalbime umütler qatqan...
Sivaşnıñ agarıp qatqan tuzları,
Saqnıñ balçıqları,bataq-sazları,
Saibi olmagan Ornıñ qapısı-
Guzelmi-çirkinmi-bular episi
Maña quvet bergen buyük ikmettir,
Bular menim içün quvanç ve derttir!

Biçare Qırım-Şakir Selim

Biçare Qırım

Qırımda yuva çoq çeit milletke,-
Bagrına sıgdırgan, ep qabul etken.
Çıqarıp atmagan kimseni çetke,
Anaday sabırlı,bagrı keñ eken.

Yunanı,urumı,cenevizi de,
Marmara, Egeyi,Aq deñizinden
Qaysı bir zamanda kelip sıyıqqan,-
Dagına, çölüne kelip ıyıqqan.

...Soñ ermeni kelgen Surb-haçı ile,
Lasiller cavganlar darb-haçı ile;
Arsıznıñ nicesi mında quturgan,
Musulman topragın haçqa toldurgan...

Sen nasıl tüştün ya bu yerge,bulgar?
Sen de bir yetimsiñ bu yerde, hungar...
Seniñ oz Qurañ bar, ey magrur gurci,
Yat yurtta yaşamaq qazaqnıñ arcı...

Men seniñ yeriñde olsaydım,alman,
Bu garip topraqta bir zaman qalmam!
Agır batmasın,dep,yımşaq aytayıq:
Er quşqa ozüniñ yuvası layıq.

Bazırgan dindaşım azer de mında...
Vatansız dayfaday kezer de mında;
İç birsin qalbinde zerrece şer yoq,
Tek,biñ yıl ev qurgan baltaga yer yoq...

Halqlar botqasına çevrildi Qırım,
Nice arsızlıqtan devrildi Qırım;
Yat bir evlatlarga süt bergen ana
Kibi taldı,oldi-serildi Qırım.

Şu sebep degilmi,-soysız agalar
Saipsiz Qırımnı yulqa,sagalar...

Aydıñız Gençler!-Şakir Selim

Aydıñız Gençler!

Aydıñız, Qırımtatar gençleri,
Kureş meydanıdır gençlerniñ yeri.

Çagıra bizni atalar şanı,
Vatançün olgen şeitler qanı.

Vatanda doggan yañı nesilmiz,
Nesiller tamırı yurtta kesilmez.

Qoldan tüşmesin tamgalı bayraq,
Yatlardan arınsın bu aziz topraq!

Çeleicihan-bizlerge temel,
Bizçün şuret-şan,bizge baş emel!

Kureşten qorqqan çekilsin çetke!
Mına,biz barmız og safta ketken!

Aydıñız, Qırımtatar gençleri!
Kureş meydanıdır gençlerniñ yeri!

Bizi Añlamagan Yivanlarga-Şakir Selim

'Yalvarıp qıralga,tüştik figanga,
Sözümiz keçmedi sarı Yivanga...''
(Qırım destanı,1860)

Qalsaq da boyle muşkül bir alga,
Olar iç kelmezler dinu-imanga,
Artıq,yalvarmañız sarı Yivanga,-
Bu da bizge yañı kureş yoludır!

Cigerler tolsa da aguv zeerge,
Baqalar tolsa da Salgır-neerge,
Qılt-qılt yaş tolsa da gamlı kozlerge,-
Bu da bizge yañı kureş yoludır!

Çarh-felek artına sürüldi bugun,
Qara kunler kene korüldi bugun,
Cuganıñ balları tirildi bugun,-
Bu da bizge yañı kureş yoludır!

Epsi Yivan belki sarı degildir,
Anası Grudinaday qarı degildir,
Aytqanları namus-arı degildir,-
Bu da bizge yañı kureş yoludır!

''Bilemiz,sizlerniñ kozüñiz koktir'',
Bizge daa sançacaq ineñiz koptir,
Tatar kozüñizge tirelgen çöptir,-
Bu da bizge yañı kureş yoludır!

1996 s.

Qorqmañız, Tatarlar!-Şakir Selim

Seniñ bu inkarıñ qorqudan kele...
''Men Tatar tügülmen!''-Avropa kule.
Azgana yuregiñ bolsa tek seniñ,
Añlasañ cigitlik ne demek ekenin,-
''Tatarman!''-dep ediñ kokregiñ tüyip,
''Tatarman!''-dep ediñ oz tiliñ süyip...

Bekir Çobanzade.
''Tatar tügülmen''-degenlerge

Ey siz,oz adından qorqqan tatarlar,
Mashara olmañız,kene satarlar!
Aytıñız,tatardan qorqmagan kim bar?
Olurmı,qardaşlar,qorqudan inkar?!
Oguzman,qıpçaqman degenden kore
''Tatarman!''-deseñ olmazmı,törem?
Bu addan duşmannıñ yuqusı qaça,
''Tatarva'' dünyaga şan-şuret saça.
Bu adnen buv kibi gayıp olmazsıñ,
Bu adsız Vatanga saip olmazsıñ.
Yoq,bu ad bizlerge lagap degildir,
''Lagap'' degenlerniñ başın egildir.
Mesele lagapta ve adda degil,
Mesele-cigitlik,cesurlikte
,bil!

Baş saqlap qaçsañ ''dubinkalardan'',
Yavnı fırlatmasañ uçurım-cardan,
Duşman vaqif olsa er bir sırıñdan,-
Söyle, ne fayda bar boyle ''Qırımdan''?
Elge taş alıp da atmasañ eger,-
Ustüñe kene de yun-teri cabın,
Qobaña bar da,taşlarga abın!...

Cıngızdan çoq evel biz mında edik,
Aslında biz mında dogganmız dedik;
Barsın,''uçonıyın'' biñ mana tapsın,
''Tatar''dan vazgeçmem,ne yapsa-yapsın!
Butün milletleriñ menden töregen,
Asiyañ,Avropañ koz qıpıp yurgen,
Tamırın-hamırın rus menden algan,
Qara mazinleriñ Qaramzin olgan.
Baq sen,kubanlıman,-degen qazaqqa,-
Epsiniñ qanında tatar taparsıñ,
Soñ nasıl eter de adıñ satarsıñ?

Ey, Sen Vatandaşım,terence oylan,
Şu şanlı adıñnen kureşke şaylan!


Noyabr ,2000 s.
Aq-şeyh.

Qadınizm Biñ Yaşasın!-(Şaqa tarzında)Şakir Selim

Kirpiklerin bizge hancer etip urgan,
Erkeklerniñ raatlıgın hırsızlagan,
''Qaburgañda et qaldırmam'',dep yırlagan
Qadın zatı tapmacadır tapılmagan.

Tatlı tilnen guzel laflar keliştirir,
Sevse bile '' Sevmeyim'' dep eriştirir.
Yureginiñ anahtarı saña berir,
Ekinci kun kilitini deñiştirir.

Zayıf demeñ,ondan kuçlü mahluq olmaz,
Qadınsız yurt sobasını yaqmaq olmaz,
''Qadınlarnı sevmem'',degen ahmaq olmaz,
Qadını yoq erkeklerde ahlaq olmaz.

Dülber qadın korsek,kokten tez enemiz,
Baqıp kozler toymay,keçe yıl-senemiz,
Nefsi toymaz de tekemiz,de devemiz,-
Ah,çünki biz qadınlarnı pek sevemiz!

Barsın,olar bizni qurt kibi aşasın,
Biñ- bir azap,ateş-alevge taşlasın.
Kommunizm degen omür quralmadıq;
QADINİZM biñ yaşasın,bin yaşasın!

1997 s.

Şiiriyet-Şakir Selim

Şair olmaga urungan bir qardaşıma

Şiiriyet-azap yolu,qardaşım,
Niçün bilmem,urunasıñ sen buña;
Sen bu yolga kirme saqın adaşıp,-
Şair kişi ne oler de,ne oñar...

Şiiriyet-tolçok-bazar degildir,
Biñ maqtasañ bile malıñ satılmaz.
Tek olgen soñ qıymetiñni bilirler,
Sag olganda ''Sag ol!''-degen tapılmaz.

Şiiriyet-Tañrı qurgan Saraydır,
Bu Sarayga pencereden kirilmez.
Er işiñe kokten Ozü qaraydır,-
Ruh bermese,yazdıqlarıñ korülmez.

Şiiriyet-evliyalar yurtıdır,
Anda akim Mevlanalar, Emreler;
-Yazdıqlarıñ belki tezden unutılır,
Şiir yazmazdan evel insan ol!-derler.

İşte,berdim saña bir-qaç nasiat,
Bilmem, mana barmı-yoqmı sözümde...
İster añla,ister iseñ koter at,-
Şiiriyetini añlamayım ozüm de...

SOS!-Şakir Selim

SOS!

Qurtarıñız,qurtarıñız, gemimiz bata!
Gemimizniñ baş diregi yıqılayata.
Deryamıznı bastı boran-quru safsata,
Deñizciler yarı olü alında yata.

İsmail-bey,nidamıznı eşit! Kel, yetiş!
Evlatlarıñ yat lehcede qayray til ve tiş.
Qaytıp keldik ana-yurtqa,amma oldı iş!
Boyle mudhiş olmagandır Vatandan ketiş...

Ana-Yurtqa qaytıp keldik-ilsiz yaşaymız,
Bir millette olmagan şey-tilsiz yaşaymız,
Acılar ep çoqlaşsa da,-dinsiz yaşaymız,
Qalbimizde derdimiz çoq-insiz(sessiz) yaşaymız.

Uç evlatnı egiz etip dogurgan ana,
Tuvgan tilde bir söz aytmay teleyayında.
Asan,Usein ve Osman,dep adların aña,-
Amma millet,Vatan ruhu qaydadır,qana?!

Dört yıl evel egizlerge baqıp sevindik,
Milletimiz boyle artar,inşalla,-dedik.
Milliy Meclis tarafından bahşış da berdik,
Bugun şu uç oglançıqta yat ruhun kordik.

''Bu sene 8 mart kunü Qırım Tatar tilindeki teleyayında bundan dört yıl evel doggan uç egizni kosterdiler.Olarnıñ ana ve babası teleintervüda çapqalap oynagan evlatları yanında yalıñız rus tilinde soylediler.''

Tiyme Mezhebime!-Şakir Selim

Tiyme Mezhebime!-Şakir Selim

''Musulmanlıqta millet yoqtır'',degen bir arap missionlerine

Aqaretten aqar eken milletimniñ kozyaşları,
Zulmet içre yapıq,tüyüm eken onıñ koz,qaşları,
Qayda edi bu zamanda onıñ arap dindaşları?
Meşher kunü iñlegende,qayda ed, iñdaşları?

Qayda ediñiz,bizlerge daragaçlar qurulganda?
Başımızga biñ bir felaket taşları urulganda?
Bag-bağçamız yeqsan olıp,mezar taşlar hor olganda?
Milletni ve dinimizni qurtarmaq pek zor olganda?

Arabistan sahraların bizler nice defa keçtik...
Millet,Vatan eşqı içün nice zeer-zoqum içtik.
Töpemizde leş aragan quzgunlarga kefin biçtik...
Milletmiz,dep ana-Yurtqa muşkül avdet yolun seçtik.

Endi ise siz bizlerge ''millet yoqtır... falan'',deysiz,
Uçümizge,Yedimizge,Qırqımı
zga yalan,deysiz,
Ehli İslam er kes içün ter-tegiz bir alan,deysiz...
Sılagı da,qurusı da-odun kibi qalan,deysiz...

Yoq,efendim!Odun degil, biz tanılgan bir milletmiz!
''Subhaneke birabbike'' etrafında,ebet,yekmiz,
Aqçañızga zar olsaq da... kendi-kendimizge bekmiz,
Rutubetten vucudımız şişik olgan millet-tek biz!

Yoq, efendim! Alla razı olsun,tiyme mezhebime,
Quyu qazdır, cami qurdır,ama tiyme adetime,
Nizamıñnı soquştırma,aç olsa da tınç evime,
Añla bunı,ey dindaşım, Rabbimizniñ urmetine!

2001 s.

Qara Qıştan Soñ Baar Arfesinde-Şakir Selim

Qara Qıştan Soñ Baar Arfesinde-Şakir Selim

'' Bunaldım kendi kendimden,
Zaman hıssız,mekan hıssız;
Ne vahşetlerde bir yoldaş,
Ne zulmetlerde bir yıldız''.

Mehmet Akif Ersoy


İs-duygu yoq yuregimde,yaman ezdi qara qış,
Ne semada,ne zeminde yoqtır sıcaq bir baqış,
Nice vadiy,nice daglar keçtik,-aqsay atımız,
Ne aşyan bar,ne Vatan bar,ne de saltanatımız.
Millet qaldı orta yolda çekip feryad,çekip ah,
Elin aça: ''Eşheda en-la-ilahe illalah!''
Suri-Meşher keldimi ya,ep kozyaşlar aqmaqta,
Eki yurtdaş bir-birini yılan kibi çaqmaqta...
Qayda qaldı bir-birine hemdert ata demleri?
Ya Rab,nasıl zamandır bu,yarattıñ sen kimlerni?
Neden oldı ayatımız boyle viran-perişan?-
Qaytacaqmı elimizge Taraq-Tamgalı nişan?
İslamnıñ bu Yeşil yurtı uzre bir tañ atarmı?
Ya da ummet bir-birini çaynap yerge batarmı?
Ne bitmez bir qış oldı bu,kelirmisiñ,baarim?
Bem-beyaz vişne gulüday kulermisiñ,baarim?

Azbarıma keldim bugun çıqıp hastahaneden,
''Qara qıştan sag çıqtıñımı?''-dep soradım bademden.
''Aq-Taalaga bazandım'',-dep cevap berdi teregim,
Qarlar kibi irip ketti butün derdim,yuregim!..


Mart 2002 s.

Şamata-Şakir Selim

Şamata-Şakir Selim

Bezdim şamatalı boyle yaşavdan,
Soqaqta şamata ,zalda şamata...
Dersiñ bu dunyamız devrilgen-avgan,-
Tınçlıq yoq,er yanda,er kun şamata.

Dört adam toplansaq subet qurulmay,
Agızlar kopure,zeerler qata.
Darqalıp olmaymız şına urulmay...
Aqıl toqallaşa,yurekler qata.

Yañı bir şamata dogmaqta kuçlü,
Ah, garip milletni eppey sagalar.
''Milletni olumden qurtarmaq içün''
Başımızga kelmekte yañı agalar.

Şamata içün biz yaratılganmız,
Kuçük meşrebede qopa furtuna.
Ozara davaga ogratılganmız,-
Şamata,şamata. Qulaqlar tına!

İyün,1998 s.

18 Mayıs 1994-İzzet Dobranıñ

On sekiz mayıs gecesinde prikaz(emir) oquldı.
Nafle yerde aglaşmañız, deñişmez prikaz.
Hatrımızdan iç de çıqmaz bu agır kunler.
On beş daqqa içersinde çıqıñız derler.
Qartlar, yaşlar ve hastalar töşekten qaqıp,
Yarı gece maalinde yollarda yattıq.
Adım Tatar,Yurtum Qırım,bu nasıl zulum?
Yoq olsun bu qara kunler, kormesin kozüm.
Bağçasaray vokzalında(istasyon) poyıza(tren) mindik,
22 kun yol yürip, Taşkentke keldik.
Tatarlarnıñ Vatanından sürgün ettiler.
Samarkandnıñ vokzalına ketirip töktiler.
Şu Qırımnıñ dagları da yuksek,suvları salqın,
Qırım bizim Vatanımız,şimdi oldı halqınıñ.
Qırımnıñ etrafında yeşildir daglar,
Qırım halqı Vatan içün gece-gündüz aglar.
Bu türküni unutmañız hatıra bizden,
Qırımga qaytmaq qısmet etsin, bizlerge tezden.

İzzet Dobranıñ

Qırım Alevi-Ablaziz Veliyev

Ecdatlarım icret oldı Vatan Qırımdan,
Ayrıldılar topraqları em de yırından.
Dinsizlerniñ oldı tatar bagça-bagları,
Vatandaşlar em kettiler,em de agladı.

Kimdir aldı,keter eken, Vatan alevin,
Yollarında meşal oldı,oldı o şemşek.
Yuz yıllarnen yana ateş Çaqalderede,
Onı saqlap qaldı bizge Fatma Şimşek.

Abidege çevirildi Qırım Alevi,
Ziyaretke kelir Qırımtatar alemi.
Qırımtatar yaşar eken yanar o daim,
O Ateşni söndurmesin yuce Hudayım.

Ablaziz Veliyev,
yazıcı

Qırımname (Destan)-Şakir Selim

Bizni sen sevgisiz,suvsız,avasız
Ve Vatansız bıraqma, Allahım!
Musulmanlıqnen yogrulgan yurtnı
Musulmansız bıraqma,Allahım!

Arif Nihat Asiya

KİRİŞ

Ey, Vatandaş! Ateşke kir,azır ol sen yanmaga,
Vatan içün can bermeseñ,niçun keldiñ dunyaga?
Guzel Qırım topragında ecdadıñnıñ qanı bar,
Er bir terek yapragında milletiñniñ canı bar.

Kerek olsa furtunaday atıl duşman ustüne,
Koster oña asırlarnen toplangan bar kuçüñni.
Yeñmegence omur-billa kureş kene de kene!
Al,dedeler alalmagan intiqam ve oçüñni!

Sen milletsiñ,bir zamanda Moskovda at oynatqan,
Aciz qalgan getmanlarga yardım qolun uzatqan.
Bugun niçun anda-mında qorqıp-pısıp yuresin?
Oz yurtıñda suçlı kibi boynuñ qısıp yuresin?

Bu topraqnıñ bagçevanı-saibi tek bizmiz, Biz,
Bu topraqta açıldı ve yumulacaq kozumiz.
Ne şerefli bu topraqta kureşmek ve can bermek!
Ne şerefli Taraq-Tamga kok bayraqnı kotermek!

Altın Noman ve Caferler, Amet Ozenbaşlılar,
Millet içün Qara deñiz kibi qaynap taştılar,
Musa Mamut meşal oldı,Mustafalar sınmadı,
Ceenemden keçseler de Vatanım,dep tınmadı.

Şu degilmi,millet, saña gurur bergen,kuç bergen?
Cesurlik ve qaramanlıq yollarını kostergen?
Taqdiriñe yazgan Mevlam-kureşmege atlan sen,
Vatan qolay qazanılmay, er belaga qatlan sen!

Dalgalansın bayragımız epkin esken yellerde,
Dalgalansın boranlarda,qasırgalı sellerde,
Dalgalansın Hansarayda,er saçaqta,er evde,
Nesillerden nesillerge tüşmesin o ellerden!

--------

Nice kerek quvulaman,kene qaytıp kelemen,
Qurumagan kozyaşımnı dertli elnen silemen.
Kimler-kimler yazmadılar tarihıñnı ey,adam?
Dunyalarga sıgmay artıq feryatlarım ve sadam.

Kimler, kimler kelip saña ayagını basmadı?
Kimler kelip skeleñe zıncırların asmadı?
Kimler kelip uryan-puryan yaqıp-yıqıp qaçmadı?
Kimler cennet topragıña zeerini saçmadı?

Qay kelmeşek taqdiriñe arsız tiyip keçmedi?
Qay koçmenci çölleriñde aşap-kiyip keçmedi?
Deyler: Mende peçenegniñ cenkaverlik qanı bar,
Deyler: Mende quman-qıpçaq uruvınıñ şanı bar...

Aslında siz qıdırıñız meni Kiyik-Qobada,
Men dogganım neandertal yaşagan şu yuvada.
Tavırıñız,skifiñiz daa dun keçken mazıdır,
Eki biñ yıl yaş berseñiz maña-bu eñ azıdır.

''Milletimniñ isarından er kun bir taş aldılar''
İsarımız yıqılsa da, taş izleri qaldılar.
Nice kere yaratıldı ve silindi adımız,
Tatarsıñmı,Qırımsıñmı-bizi
m Yeşil Adamız!

Soñki yuz yıl keçip ketti,yarıq bir kun kormedik,
Başımızga kiyermiz dep,baht çemberin ormedik.
Soñki yuz yıl içinde orselendik,talk oldıq,
Talamagan it qalmadı-ne millet,ne halq oldıq.

Dimagıma kelip tiye koget-yuvşan qoqusı,
Vucudımnı sarıp ala titis icret qorqusı.
Tañrım,artıq bu qoqudan milletimni ayırma,
Biñ belalar ketirseñ de,halqñı yurtsız qaldırma.

Oquyıcıma-Şakir Selim

Bu kitap icadımnıñ soñmı,ortası,
Belki şerbetidir,belki tortası,
Belki ''qaynatmamnıñ'' damsız sorpası,-
Oquyıcım, ozüñ qıymet kesersiñ.

Satırlarda birevler tanırlar ozün,
Birevler ayretnen tikerler kozüñ,
Er fırsat kelgende yazdım çin sözüm,-
Taqdir kefinimni ozüñ biçersiñ.

Geceler ozümnen ozüm qalganda,
İlhamım de sönip, de gur yanganda,
Er sefer qalemim elge alganda,
Samimiy oquyıcım, tek seni añdım.

Biñ türlü şubeler qıynap yaqqanda,
Umütsiz tenimden qan-ter aqqanda,
Azrail töpeme kelip sarqqanda,
Oquyıcım, tek seniñ eşqıñnen yandım.

Bilemen, kun-kunden eksilmektesiñ,
Til bilmey tamırdan kesilmektesiñ,
Ecdatlar hatrasın ep silmektesiñ,
Tilsiz bir milletke çevrilmektesiñ.

Çoban-zademizni oqup olmasañ,
Noman-zademizni oqup olmasañ,
Oz tuvgan yurtıñda kimsiñ ve nesiñ?-
Ecel töşeginde yatqan milletsiñ...

Bagışla keñezge kelgende canım,
Seni boyle titis sözlernen añdım,
Barsın,tilsiz tende qurusın qanım,--
Tilsizlik beterdir vatansızlıqtan.

Tilsizlik beterdir biñ aqsızlıqtan,
Kozyaşıñ qurumaz olmasa tiliñ...
Tuvgan til-eñ buyük Vatanıñ- İliñ,
Tilnen qurtulırsıñ bataq-sazlıqtan!

Oz tuvgan tiliñden lezet almasañ,
Oz tuvgan tiliñnen gururlanmasañ,
''Ant-ettim!''-degende coşıp yanmasañ,
Ne ozüñ qalırsıñ,ne qalır sesiñ.

Dünyada İman ve Vatan yekane,
Vatanda Millet, Til ve Can yekane.
Tuvgan tiliñ ile milletmen, dersiñ,
Barsıñmı, yoqsıñmı- Tilde korersin!

Ya Kimlerni Diñlesin Bizim Millet?-Şakir Selim

Yeter artıq bom-boş quru çagıruvlar,
Yeter artıq ogretüvler, bagıruvlar,
Halq taqdirin pek qaygırıp ''agıruvlar'',-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Qulaq asmaz buyük şair Petefige,
Qulaq asmaz ne imanga ve ne dinge,
Qulaq asmaz yanıp yazgan Asaninge,-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Ya kimlerni diñlesin bu garip millet?-
Er bir işte aqıllı çoq olsa, ille...
Kozyaşıñnı sen ne qadar tökip, silme,-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Tatar degil, qırımman dep ''iñlesinmi'' ?
Hizb-u-tahrir ya vahabnı diñlesinmi?
Ortalıqta ''lider'' tolsa, qulmesinmi?-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Birsi: ana til kureşi- boş laflar, dey,
Birsi tuvgan babasın bir şaga ilmey;
Odamanlar çoqlaşqanın, qa, kim bilmey?-
Ya soñ kimni diñlesin bu bizim millet?

Bir imanga-bir mezhepke kelmeyince,
'' Cetemenim mına bu! ''- dep bilmeyince,
Çiy başlardan menmenlikni silmeyince,-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Halqqa aqıl ogretip, ters yoldan ketseñ,
Halq turganda,sen Reiske elem etseñ,
Bu topraqqa ihtilaf urlugın ekseñ,-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Qabaatnı tek yatlarga taşlasaq da,
Bizden aruv millet yoq, dep, başlasaq da,
Kendimizge ''buyük'' sevgi aşlasaq da,-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

Bizge birlik kerek, dep,biñ kere qıçır,
İsteseñ şu agızıñdan quşlar uçur,
Bogaz kerip kokten Aynı Yerge tüşür,-
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!

''Omür ketti,duyam-pek az qaldı kuçüm,
Halq ogunde bardır menim de oz suçum'',-
Dep bilseydik, demez edik soñra :niçün
İç kimseni diñlemez bu bizim millet!