İsmail Bey Gasprinskiy-Osman Aqçoqraqlı

İsmail Bey Gasprinskiy-Osman Aqçoqraqlı

(''Terciman'' gazetesiniñ neşrine yigirmi yıl tolmaq munasebetile icra olunan yevm-i-mahsus yadikãrına yazılmıştır)

Ne içün şad olmayayım men, eyya ehvan,
Bugun bayram kunüdir goñüller şad olsun!
Yigirmi yıl itti hızmet bize ''Terciman'',
Bu guzel hızmeti onıñ mubarek olsun!
Sezadır dimeye namına onıñ qahraman,
Muharrir İsmail bek bugun şad olsun!
Hub-u-millet ile meşhur olmuş bu insan
Ki, hızmetler itti isbat bu namını.
Aceptir macerası onıñ ey, yaran,
Bilmem ki, naqile qadirmiyim men onu.
Şebabında itmiş tahsile feda-i-can,
Dolaşmıştır Rusiye ve Frenkistanı.
İdup diqqat maişet-i-aleme ol yar
Korür ki, say ve teraqqide cumle cihan.
Niçün qalsun cihalette millet-i-Tatar
Deyup, sarılup cehd ile qaleme heman
Bu yolda bu zat nice muşkülate oğrar,
Nihayet doğar meydana kelir ''Terciman''!
Yigirmi yıl oldu millete terciman bu zat,
Hayatını bahş itti millete hızmete.
Bize qalursa, diyurız oña aliy ustad,
Çünki onıñ fikri-vermektir ders millete.
Lãyıqmıdır bize ğabavet, itmek isnat?
Deyu ol sevq itti milleti say ve ğayrete

Açıldı teraqqiye yol aheste-aheste,
Açıldı mekãtib-i-cedide subyan içün.
Her gençte arttı haves ilm ve marifete,
Yığıldı şan medarise tahsil içün.
Toldu milletin goñlü şefqat ve riqqate,
Açıldı dar-ul-mucizeler fuqara içün.
İtse de inqar bunu bazı ğarezkãran,
İnsafı olan, ider taqdir bu hızmeti.
Baqıñız, bugun cem olmuş haqiqat şinasan,
İdiyurlar tebrik bu hadim-i-milleti!

Bağçasaray evladıdır bu zat ey, yaran!
Vucudıle fahr ideriz, budur Qırım yigiti!!!

1903

Tevm-i-mahsus:qayd kunü
Ehvan:ah, ah,(nida)
Seza:munasip, uygun
Hub-i-millet:millet sevgisi
Macera:olıp keçkenler
Yaran:dostlar
Naqil:añlatma,söyleme
Şebap:gençlik civanlıq
Say:çalışma, emek
Ceht:ğayret, çabalama
Ğabavet:añlayışsızlıq, qalınqafalıq
İsnat:iftira,oşek
Sevq etmek:ileri sürmek,bir neticege bağlamaq
Aheste:yavaş
Mekatib-i-cedide:yañı usul mektepleri
Subyan:balalar
Medaris:medreseler
Riqqat:meramet
Ğarezkãran:duşmanlıq kutkenler
Haqiqat şinasan:aqiqat kutkenler



Osman Nuri Aqçoqraqlı.
Qırım Gonceleri, Musavver
(resimli) şiir mecmuası.
Orenburg:Tipo-Litografiya M.F.Kerimi
1906.-25 s.S.21-23. (Arab urufatında)

Bayrağım-Seyran Suleyman

Bayrağım-Seyran Suleyman

Acuvsız oldı zaman, tanımay kimseni,
Er şeyni aldı yavur, alalmay tek seni.
Azat Qırım yurtunı korem men tamğañda,
Halqımnıñ keçmişini kãde bir añğanda.

Kerekmey, kerekmey, maña başqa bayraqlar,
Episi menimki degil, menden uzaqlar.
Bir ricam, niyazım, istegim bar Tañrıdan,
Yurtumız, bayrağımız canlansın yañıdan.

Bayrağım-ay yarığım, sensiz men esirim,
Elimden tüşseñ bir kun, af etmez nesilim.
Tatarlıq degende sen aqlıma kelesiñ,
Bayrağın sevmegenge men aytam delisiñ.

Buyük halq, buyük millet, kok bayraq saibi,
Bayrağıñ içün yaşa, bunıñ yoq ayıbı.
''Bal tamçıdan cıyılır'', cıyıl sen Vatanda,
Yañı devlet qurğanıñ koreyim tamğañda.

18.12.2003-03.01.2004 s.

Mayıs Ayında...-Seyran Suleyman

Mayıs Ayında...-Seyran Suleyman

Mayıs ayında yas tuttı Qırım,
Mavı kokni çaqtı bir yıldırım.
Tamçı-tamçı kozyaşlar töküldi,
Ana-yurtundan millet sürüldi.

Çölü, dağları, qır, yalı boyu,
Evi, azbarı, mal-mulkü, koyu,
Epsi, tuvğanı, qaldı yerinde,
Kelgen-keçken avcılar elinde.

Tatar qanından taştı neerler,
Sıra-sıra tizildi qabirler.
O mayıstan soñ keçti çoq aylar,
Kureş yolunı seçti aqaylar.

Qor astından baş koterdi millet,
Qartlardan yaşlarğa bir vasiyet:
''Bizni alıp barıñ ana-yerge,
O yer asabalıqtır sizlerge''.

Bugun yañıdan baş koterdi millet,
Yuqudan uyana evliyalar.
Bay-Qıyatta, Sudaqta baştaşlar,
Qaytadan tiklene, ey, yurtdaşlar.

Barsın, qurulsın cami, mektepler,
Barsın, birleşsin millet, mezhepler,
Mayıs ayında gullensin yuvşan,
TATARLIQ QIRIMĞA KETİRSİN ŞAN.

01.04.2004 s.

Çatırtav-Dünyağa saçılğan yurtdaşlarıma-Şeryan Ali

Çatırtav-Şeryan Ali

Bu dağ ğafil degil, degil,issiz taş,
Yuqu ne bilmegen, daim sergek, yav.
Çoqraqları, dersiñ, dillerge tutaş,
Sağınçtan qoyurğan bulutları-qav,
Asretlikten yana bizim Çatırtav!

Çatırtav nidasın qalbime alıp,
Sizge beyan etem, qañdaş yurtdaşlar.
Yaşamaq mumkünmi yurekni bolip,
Bekleymiz sizlerni, beklep tav-taşlar,
Hoş sefa keldiñiz, candaş yurtdaşlar!

Kun doğa eñ evel Çatır bağrında,
Yurekler aksiday çabağı-ateş.
Şu dağday buyüktir dertler, ağrı da,
Lakin biz degilmiz, aciz bir dertdeş,
Çatırtav çağıra: Barmı sadıq eş?

Kuneşni başına kotergen zaman,
İlahiy qudretke ayretnen baqıp,
Çatırğa qaytayıq, yurtdaşlar, aman,
Vatannı sarayıq Salğırday aqıp,
Dünyada er şeyni artqa bıraqıp!...

Çatırtav sırımız, yırımız asıl,
Ecdatlar ruhunıñ yuce durağı.
Çatırtavnı korse, adaşmaz nesil,
Çatırtav-ozgün nur, Vatan çırağı,
Uyansın koz ete, laçın, çaylağı!

Sanki koterile yuksek Çatırtav,
İcret taraflarğa baqınğan kibi.
Bizdayın moñludır,oksük Çatırtav,
Asret evlatların sağınğan kibi,
Gurbetke tüşkenler cismin terkibi!

Eminim,eminim, Çatırtav-ana,
Yurek parçaların bağrına basar.
Muacir türküsi yeter soñuna,
Maramalı tañlar kozaydın aytar,
Qırımım, degenler Qırımğa qaytar!!!

Men Saña Keldim-Seitumer Emin

Men Saña Keldim-Seitumer Emin

Bağrımda evlatlıq sevgisi saqlap,
Dereler-töpeler atlap,
Analar mezarın uzaqta taşlap,
Koyçigim, men saña keldim.

Gecesi-tüşümde, kundüzi-esimde,
Koyçigim, men saña keldim.
Aziz anamdan, soylardan-soptan
Men saña selãmlar ketirdim.

Tiz çökem aldıñda, koyçigim menim.
Babamnıñ izlerin opem...
Ğurbetlik yolunda taşlarnı emdim.
Yurekte saña yoq opkem.

Men seni ğarez duşmandan saqladım,
Tek nail olmadım saña.
Sürgünde ıncınıp-yanıp ağladım,
Kulmedim ne aqşam, ne saba.

Sensiz bir yerde serbestlik kormedim.
Sevgi bilmedim,
Men sensiz.
Sensiz bir yutum suv bile içmedim.
Yuregim dalğalı, sanki bir deñiz.


Albat, 1987 s.

Uşüdiñmi, balam?..-Seitumer Emin

Uşüdiñmi, balam?..-Seitumer Emin

Arsenge

Endi kuneşim bata-yatqanda,
tüşünecege dalam:
Ne qaldı maña bu Dünyadan?
Hayallanam...
Doğğan koyçigimde-Albatta,
ozen boyunda,
dolanam...
Yuvunam.
Soñ, evge qaytam.
Anamnıñ tizine tayanam.
...Anam, ocaq başında.
Ocaq yana.
Odunlar qızarğan.
Ocaqtan koterile allı-gullü uçqunlar...
Yalqıldap uçalar,
sanki, yıldızlar.
Anam, başımnı sıypar. Quçaqlar...
Yuregim sızlar.
Menden bahıtlı barmı bu an?!

Çıtırdap-çıtırdap yana odunlar.
Yastıqtan yumşaq anamnıñ tizleri!
Yurekni ohşar onıñ tatlı sözleri,
Maña kulip baqqan kozleri...
Men, yuquğa dalam...
Cenkke ketem.
Ateşler içinde yanam.
Cenkten qaytam...
... Soñ,
Afat qopa apansızdan.
Qaranlıq duman içinde qalam.
Qara poyezdlarğa(trenlerğe) atılam.
Alevli qumlarda yanam.
Anamnı qıdıram...
Qıçıram:
Yardımğa çağıram.
Şu an, sesimden,
qattı yuqudan,
abdırap, uyanam...

Çevre-etrafqa baqam-
Ne ocaq,
ne Anam...
Yuregim qaltırar.
Başımnı koterem-qarşıda-divarda-

Anam.
O, maña baqar,
dersiñ, sorar:
-Uşüdiñmi, balam?-
Kozlerimden yaşlar aqar.
Menden bahıtsız barmı eken, bu Dünyada?
Añlamam...


Novorossiysk, 1993 s.

O Kunler Kelir-Seitumer Emin

O Kunler Kelir-Seitumer Emin

Arzulı toprağıma ayaq bastım,
Nice yıllar asret edim men oña!
Çalaş ogünde qazanımnı astım,
Etim-yağım yoq içine qoymağa.

Ter tökip, temel qazam ev qurmağa,
Yağmurda,
Qarda,
Qazma-kurek
qolda.
Çalaşta balam-çağam şay horlana...
Ne yarıq, ne suv bar, ayıp aytmağa.

Qazmam parçalar ep taş-yalamanı,
Qollarım berçli toqmaq sapından.
Kimler añlar menim ğarip alımdan?!
İçmege suv qıdıram, taş astından...

Tolam yoq, divar-isar qalamağa,
Ağaç-tahtam yoq, pencere-qapuğa.
Aqçam yoq, bugun, otmek almağa...
Lãkin ant etem men, mında qalmağa.

Men, tuvğan toprağımda ev quram,
Erte-keç atlarım men bosağamdan.
Qazmamnı bardıqça quvetnen uram,
Eşitsin dep, sesimni, Yarımadam...

Baba-dede ruhu menim qanımda,
Bir kun, toylar yañğırar azbarımda.
Tatlı-damlı aşlar pişer qazanımda,
Men, çette qalmam, Halqlar bayramında.

O kunler kelir, dostlar, men inanam,
O kunleri qırmızı açar qara guller.
Çoq yazıq, o kunlerni kormez Anam,
İçte unutılmaz bu qara kunler!

Men, tuvğan toprağımda ev quram,
Erte-keç atlarım men bosağamdan.
Qazmamnı bardıqça quvetnen uram,
Quvansın menim guzel Yarımadam!


Aqmescit, 1993 s.

Cellatlar-Seitumer Emin

Cellatlar-Seitumer Emin

1943 senesi partizan
dağında çıqarğan listovkam,
Oluşı kibi kitapqa qoşam.
S.U.E.

Qaltıra, nemse celladı, biz kelemiz!
Süngülerden intiqam qanı tamlay.
Biz sizden iç soramamız, biz bilemiz,
Kimniñ qanı töküle, kimler ağlay...

Ana Qırım yuvuldı aş qanlarnen,
Nice Tatar qızları elãk oldı.
Biz bilemiz Kerçte aftalarnen
Nice insan atıldı, em soyuldı.

Biz bilemiz-ah çekip, kozyaş tökken,
Başlarına çal tüşken anaylarnı.
Biz bilemiz qulluqta belin bukken
Aq saqallı qartlarnı-babaylarnı.

Biz bilemiz-tiklengen darağaçta
Kimniñ kozü söngenini, asılğanın,
Biz bilemiz aytuvlı şu Sudaqta,
Yigit Tatar yaşların atılğanın.

Biz bilemiz-kimlerniñ ayvanlarday
Germaniyağa qulluqqa aydalğanın,
Dülber Tatar qızların faişeday,
Gurbetlikte namusı satılğanın...

Biz bilemiz- hor-oksüz sabiylerniñ
Soqaqlarda aç-çıplaq yurgenlerin.
Biz bilemiz o cellat nemselerin.

Qaltırañız, cellatlar, qaltırañız!
Tezden yeñiş kelecek Qırımğa da,
Sizniñ qanlı qoluñız-ayağıñız,
Sallanacaq o vaqıt daragaçta!


Burulça,1943 s., oktyabr.