Mütercimden Bir-İki Söz-Osman Aqçoqraqlı

Mütercimden Bir-İki Söz-Osman Aqçoqraqlı

(N.V.Gogolniñ Evlenmen komediyasınıñ Qırım Tatarcağa tercimes etilgen kitabına kiriş söz)

Ruslar ve Musulmanların maarifperverlik maqsadına mebni(uyğun olaraq) ilk-evvel qaleme yapışan Qırım mırzaları arasından saadetlü İsmail Bek Gasprinskiy zuhur eylemiştir. Muma-ileyh(adı keçken) meslekni intişar(yaymaq) içün 1882-1883 yılları esnasında Terciman namında olan rus ve türkiy gazetesini tesis idüp, ve yigirmi yıldan beru aliy eltertüp(buyük tertip ile) bugune qadar neşir ide keldikten maada(gayrı), daha bir çoq umum içün faideli risale ve kitapçeleri rusçadan tercime ve neşir ile bu yolda bir çoq hızmetler kostermiş ve gayrılara imsal-ibret olmuştır. Bahsus elifba-i-islamiyeyi usul-i-savtiye qaidesine tatbiq ile tertip ve nelir eylemiş ve bu sebepten mekatib-i-iptidaie(balanğıç mektepler)şakirdanınıñ(talebeleriniñ) sahulet tahsiline(yengil oqumasına) buyük hızmet kostermiştir. Ve kene muma-ileyhin(yuqarıda añılğan) semere teşviqı olaraq Rusiye islamları arasında hukümetimizin lisan-i-resmiyes olan rusçayı ogrenmeye havesi artup gimnaziyalarda ve dar-ul-fununlarda evvelkine nisbeten tahsil-i-funun ve elsene iden(qonuşqan) musulman gençleriniñ adedi(sanı) çoğalmıştır.Hal-i-maişette faqıra duçar olan evlad-ı-islamın ihtiyaclarına muavenet-i-lazime (kerekli yardımlar) itmek maqsadına mebni(Peterburg, Qazan, Hacı-Tarhan, Qasimov, Orenburg, Simferopol ve daha gayrı) musulmanların çoqça bulundıqları şeherlerde cemiyet-i-hayriyeler güşad olunmıştır(açılğandır). Hasıl-ı-kelam (sözün qısqası) bu soñ senelerde Rusiye islamları arasında derece-derece efkar-ı-cedide (yañı fikirler) uyanup sanayi-nefise ve teatroya dai taqrip(yolu bulma) ile hisse ala başlamışlardır. Ezcumle(başlıca) Kavkaziya ağniyalarından (zenginlerinden) milyaner Hacı Zeynal Tagiyev cenapları musulmanlarda sanayi-nefiseye arzu uyandığını şahide idup, mekanı olan Baku şehrinde bir teatro (ibrethane O.A.) bina eylemiş; ve Bağçasaray cemaatı ise, saadetlü muharrir-i-Terciman İsmail Bek teşviqından otrü ma-beynlerinde(aralarında) lazim miqdarı aqça cem idup(toplap) kendi şeherlerinde hususiy bir sahna(ibret odası O.A.) inşa itmişlerdir ki, işbu sahnada vaqıt-vaqıt musulman gençleri tarafından kerek rusça ve kerek tatarca ebediyat aqşamları ve qıraat(oquma) meclisleri ve ibret oyunları icra olunıp bağçasaraylıların diqqatını celp itmektedirler.

İşte , bu seneniñ aprel ayında boylece milletniñ arasında tesir maarife pek çoq gayret kostermiş saadetlü İsmail Bek Gasprinskiy cenaplarınıñ vasta-i-efkarı olan Terciman gazetesiniñ neşirine yigirmi yıl tekmil oluyur. Binaen-aleyh(bundan dolayı)bu faqir dahi hala hızmet-i-askeriyede borclu olduğım vazifemni ifasından (odemesinden) fazla qalan boş vaqtı sarf iderek, rusların meşhur muarrirlerinden olan Gogolin Evlenmek (Jenitba) namlu komediya-(vaqia-i-mezhake-O.A.)sini ana tilimiz olan Qırım Türkiy şivesine tercime ve şu eser-i-nacizanemi (değersiz eserimni)gazete-i-Tercimannıñ neşirine yigirmi yıl tolmaq munasebetile olacaq hususiy bayram kunüniñ şerefine neşir, ve muharrir-i-milletperver İsmail Bek Gasprinskiy hazretlerine yadikaran taqdim eyledim.

Peterburgda matbaa-i-islamiye sahip imtiyazlı olan Qırım zadekyanlarından İlyas Mırza Boraganskiy cenapları işbu tercime-i-haqiranemi(çoq emiyeti olmağan tercimemni)kendi asrafına tab buyurmaqle milletperverliklerini isbat ve binaen aleyh mütercim-i-haqiri minnetdar ittiklerinden dolayı, şurada cenap muma-ileyhe dahi teşekkürat-i-halesanemi(samimiy teşekkürlerimni)arz ve taqdim itmekle hatim-i-kelam idiyurım(sözümni bitirem).

Sankt Peterburg, fi 20 Fevral sene 1903.
Gogol N.V Evlenmek Komediya, eki perde
Rusçadan mütercimi O.A.
Sankt Peterburg: Matbaahane-i-İlyas Mırza Boraganskiy ve Kompaniyası, 1903-64s., c1-2
(Arab Urufatında)