Musulmanlıqnı Milletleştirüv-Ablakim İlmiy( Azat Qırım-14 Mayıs 1943)
Din meselesi insanlar arasında yaratılğandan başlap muim bir mesele olaraq tanıla keldi. Dinniñ pek insafsız duşmanları olğan qızıllar bile bugun, başları sıqılğanda, bu meseleniñ halq arasında olğan quvvetini añlap kompromiss yolu tutmağa mecbur oldular. Dinsiz bolşeviklerniñ bugunki sila arqadaşları olğan ingliz-amerika kapitalistleri ozlerini dünya hristian dininiñ qorçalaycıları olaraq tanıtmağa çalışalar. Bu davalar dinniñ bugunki medeniy insanlar arasında da buyük rolü olduğını kostere. Ozenbaşlı Amet Efendiniñ Azat Qırımdaki maqalesinde bizim bugunki şiarlarımızdan biri musulmanlıq olduğı kosterile.
1917 senesi Veli İbraim şirketi matbaasında çıqqan Qırım ocağı'nıñ ilk nomerinde biz gazetanıñ meslegi boylece uç şiar uzerine qurulacağını yazğan edik.
Merhum İsmail mırzanıñ otuz uç yıllıq gayreti qırımtatar medeniyetini şoyle uç şiar uzerine qurmağa sarf olundı. Doktor Amet Efendi bu maqalesile bizge dünki milliy siyasetimizniñ bugunki tarihiy inkişafını hatırlata. Demek, musulmanlıq şiarı bolşevik devrine qadar da bizim ilerilememiz içün kerek amillerden( amel etilecek şeylerden) biri edi. Bolşevik devriniñ ahlaq yıqıntılarından soñra musulmanlıq şiarına qıymeti daa ziyade arttı. Musulmanlıq şiarı her şeyden evvel ahlaqiy bir sila olaraq qullanılmalıdır. Onıñ şoyle bir sila olması içün musulmanlıqnı tatarnıñ maneviy varlığınen tuvğanlaştırılması lazım. Bu tuvğanlıq ise, musulmanlıqnı milliyleştirmek, tatarlaştırmaqle meydanğa kelir. Bunıñ içün de tek bir vasta- Qırımtatar tilidir. Qırımtatar tilidir ki, bizni, bizim halqnı, Quran ve hadislerde saqlı ahlaqiy aqiqatlarle yapışmağa yardım ete bilir. Din yolbaşçılarımız şimdige qadar Qırımtatar halqınıñ ahlaqça, medeniyetçe tüşkünligini halqnıñ dinden uzaqlaşmasında korgenler.
Halqnıñ añlamadan oqulğan Quran hatimlerile, añlamadan diñlegen hutbelerle, biñlerce kere añlamadan tekrar idilen dualarle terbiye etile bilecegine inanğanlar, bu terbiye usulınıñ yañlış olduğını bizge artıq tanımaq kerek. Halqnıñ dinden uzaqlaştığını dava etmek degil de, dinni halqqa yaqınlaştırmaq kerek olduğını añlamaq lazımdır. Tatar halqını tahttan endirgen, ukümetten, itibardan tüşürgen sebepler pek çoqtır:
1.Eski dünyağa yañı qıtalarnıñ (Amerika, Avstraliya) qoşulmasıle dünya zenginlikleriniñ, ticaret yollarınıñ kundoğuştan kunbatığa avuşması.
2.Bu suretle bizge ilim ve ziya bergen şarq medeniyetiniñ sönükip, garp medeniyetiniñ canlanmasıle bizim o yañı doğğan medeniyetten uzaqta qalmamız.
3. Bilakis(aksine) bir zamanlar şarqnıñ maddiy ve medeniy zenginliklerinden tatarlar vastasıle faydalanğan ruslarnıñ yañı Avrupa medeniyetine yaqınlaşması ve bu yaqınlıq sayesinde zenginleşken rus knyazleriniñ, rus kapitalistleriniñ bizim qolumızda olğan zenginliklerge sarqıntılıq etmesi.
4.Nihayet, o siyasetniñ (kafirleşken) bir şekli demek olğan qızıl imperializmniñ cellatlığıdır. Şu qadar ki, biz, bizi bugun tüşkünliklerge duçar iden(oğratqan) bu sebepleri hatırlarken, oz qabaatlarımızı da unutmamalımız.
1905 senesi rus inqilabınıñ sadaqası demek olan ruşdiye mekteplerini qapatqan gubernator, şubesiz, bizim varlığımıznıñ duşmanı edi. Bunıñle beraber yuqarıdan emir bar: Tatar tili oqutılğan mektepler qapatılacaqtır.-dep oz qolu ile ruşdiyeni qapatqan tatar qadısı da gubernatordan az qabaatlı degildir. Bu qabaatı yalıñız qadınıñ degil, o qadını yetiştirgen merhum terbiye ocaqları da ortaqtır.
Qarılğaçlar duasında merhum Çelebi-Cihan Efendiniñ samimiy qalemi, samimiy ruhule añılğan bu ibretli vaqianı bu cinayetni bilip, ya da bilmeyip işlegen qadını ondan uzaq tutmamalıdır. Arançılı Adil Mırzanıñ yanıq tabirince, bolşevik taşqınına qarşı qaladay turıp Qırımlılarnı bu yaman taşqından qorçalağan Veli aqaynıñ idamına (olümine) qadar çıqartqan kafirler tatarnıñ lanetine qadar layıq ise, kafirlerniñ provokatsiyasında onlarğa yardım etken hain oğullarımız da lanetke de az layıq degildir.
Bizim hatırımızdan silinmeycek bu kibi vaqialar, bizim cemiyet qurumımızda pek ciddiy bozuqlıqlar olduğını kostere. Bular bugunki bozuqlıqlar degil de, asırlardan beri artışa-artışa nihayet bolşevik devrinde pek çirkin bir şekilge kirgen bozuqlıqlardır. İşte, bu kibi ahlaqsızlıqlardan bizni temizleycek, qırımtatar halqıñın yuregine uyüşıq bir halda saqlı yuksek seciyeleri(tabiy çizgileri), yigitliklerini qozğaycaq mertebe usullarından biri-diniy terbiyedir. Lakin halqnı kendisinden uzaqlaştırğan eski diniy terbiye usulı degil de, halqnı halqqa yaqınlaşqan, milliyleştirilgen bir terbiye usulıdır.
Bizni bolşeviklerniñ vahşiyetinden azat etken Şanlı Alman Orduları bizge din serbestligi de bahş etti. Bu sayede biz, bugun Alman İdaresiniñ yardımı ile bu kibi milliy meselelerde oğraşmaq imkanını qazandıq. Mence, bugun işlenmesi lazım ve mumkün işimizden biri-musulmanlığı milliyleştirmek ve bu yol ile de ahlaq bozuqlıqlığıle kureşmektir. Bu meseleniñ halline (al olunmasına), mence, şu kibi işlerle başlamaq kerektir:
1:Quran-ı-Qerimni baştan-başa aqtarıp aile- qabile omrü ile bağlı ahlaqiy ve medeniy meselelerge dair ayetleri seçmek, soñra da o ayetleri sade, edebiy bir uslüple qırımtatarcağa tercime eterek, Quran-ı-abdiyikni meydanğa ketirmek.
2:Azreti-Peyğamberimizniñ er işte, er zaman ornek olacaq kibi seciye(tabiatı) ve sünnetlerini (eyi ahlaqiy şartlarını) seçip, oylece sade ve edebiy bir uslüple Hadisler abdiyigi tertip etmek.
3:Eyilikte, kemlikte, yatqanda-turğanda,işte ve kuçte arabça oqulğan dualarnı toplap, işlep qırımtatarca Dua Conkü tertip etmek.
4: Keçinişiñ, omrüñ yımşaq, sert tecelliyatını (taliyni), bu tecelliyata dair Quran ve Hadiste, islam felsefesinde kosterilen esasları bugunki tecelliyatıle qırımtatar halqınıñ ananelerile teşkerip yılın er aftası içün konspekt şeklinde 48 derslik bir Vaaz kitabı tertip etmek.
5.Kene aynı esaslarnı kozde tutıp yılın er aftasında minberde oqulmaq içün qırımtatarca 48 hutbe tertip etmek.
Biz bu işlerni meydanğa ketirmekle halq kutlesine oz-ozüne dinden faydalanmağa, oz-ozüni terbiyelemeğe yardım etemiz.
Er mollanıñ bildigini oquması yüzünden diniy baqışlarda, diniy terbiye etrafında doğğğan ihtilaflarnıñ( uyuşmamazlıqlarnıñ), añlaşamamazlıqlarnıñ ogüni almış olamız.
Oz-ozüne diniy bir yolbaşçı olıp azırlanmağan huddamlarımızğa (hadimlerimizge yardım etmiş olamız.
Azat Qırım. 1943. no:39(115).-mayıs 14. (Kiril yazısında)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder