Bir qaç sene evvelsi şehrimiz gençlerinden müteşekkil (teşkil olunğan) teatro destesi milliy lisanımızda bir-iki oyunlar icra itmiş idiler. Bade(soñra) behisap (esapsız) çaresizliklerden dolayı mezskür deste erkanı dağılıp şeher teatrosında milliy lisanda oyun temaşa qoyulmamıştı. Bu defa yeñiden tertip olunmış deste yanvarin 13-nci aqşamı birinci defa olaraq Dağılan tıfaq (Yıqılmış aile) oyunını kosterdiler. Dağılan tıfaq kavkazlı genç ediplerimizden Abdulrahim bek Ahverdov cenaplarınıñ eser-qalemiyesi olup, Kavkaz musulmanlarınıñ halını tasvir ider ibretli bir faciadır. Bu facia Kavkazın çoq şeherlerinde icra olunıp, ziyade alğışlara nail olmuş idi. Biz asıl eserin intiqadından (tenqidinden) sarf-ı-nazar iderek (vazgeçerek) bir azaçıq onıñ icrasından asıl eyledigimiz tesirini naqil idecegiz( söylecekmiz).
Umumiyetle oyun guzel icra idilip, temaşagirlerniñ( seyircilerniñ) mazhar iltifat (ayrıca diqqatı) ve taqdiri olunmıştı. Bağçasaray şeher teatrosınıñ sahnasındaki nuqsanlıqlar ile beraber, butün oyun esnası teatro mudiri Nasip bek Yusufbekov cenaplarınıñ ğayreti sayesinde Kavkaz mahişeti (ayatı) ve qıyafeti tasvir olundı. Asıl eser metni(teksti) azerbaycan şivesinde olduğı halda, pek cüziy (azaçıq) tebeddül idilmiş (deñiştirilgen) lisan-ı-azin (tilniñ dülberlik) qıymetine zarar vermedi-diye biliriz. N.Yusufbekov Necaf Bek rolüni kemal-i maharet ve hissiyatle icra idup, butün oyuna şevq verdi. Ahır perdede Nevaf beki tilenci sıfatında tasvir iden Yusufbekov cenapları pek çoq qattı yureklere riqqat-ı-ilqa ittigi (merhamet duyğularını fışqırtqanı) zahir idi. Yusufbekov cenapları haqiqiy müşahhaslıq (aktörlıq) tabiatına maliktir.
Celal Meinov dahi Suleyman bek rolüni pek muvafıq(uygun) amele ketirdi. Bahusus Suleymanbekni vefatında kosterdigi sanat, bu biraderimizni müşahhaslıqtaki istidatnamesini isbata kafidir. Faqat yaralanmış Suleymanbekin ahır nefesinde can çekiştigi bir vaqıt, ikinci avcıyı kostergen Zaytsevin onıñ qalpağına tama itmek( koz taşlamaq) kibi bir taqım usul, oyunda bulunmayan alametler kostermesi yersiz ve munasebetsiz idi. İleride bu ğayrıtabiy hallara diqqat olunır,deyu umit idiyurız.
Ornek eşhaslardan (iştiraqçi şahslardan) Selim bek rolüni icra iden Settar Mishorlı cenapları kendi rolüni ustalıqle icra idup maharet kostermiştir. Mishorlı biraderimizni oyundan can ve duygu eserleri aks ittigi, oyunı bir qat daha yaraştırıyurdı.
Ğayrı ornek müşahhasların cumlesi vazifelerini oldukça maharetle icra ittiler. Qadın rollerine kelince, bunları dahi bezzarure (keregi taqdirde) gençler nizam ile icra ittiler. Onlardan İbrahimov efendi Sonya hanım rolüniñ pek muvafıq ve guzel icra idup, sadaca(ses ceetinden) birazaçıq qabalıq olmayidi, hareket vaziyetinden Sonya hanımın bir erkek tarafından icra olundığı heman şuphe idilirdi. Qadın rolleri dahi gençler tarafından guzel icra olundılar.
Dağılan tıfaq bağçasaraylılardan rağbetini qazanıp kavkaz mahişetinden (omründen) ibret olaraq islah-ı-hal (kendi alını eyileştirme) ve ahlaq noqta-i-nazarından qırımlılar içün muvafıq bir vasta olmaya şayan (munasip) al idilir.
Terciman-1907-Yanvar 17.
Bu maqale Keşfi Çelebi
tahallüsi altında basılğandır.
(Arab urufatında)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder