9 Şubat 2014 Pazar

Almaniyağa-Almanyağa Aydalğan Koy-Qırımlı-Kırımlı Nazi Kurbanları- Qurbanları

Cenk yıllarında Qırımdan tek ayrı qorantalar degil de, butün koyler bile aydalğan yerler oldı.

İçki rayonındaki Besüt koyü işte boylelerinden. O koy şimdi yoq. Çünki butün ealisi Almaniyağa aydalğan soñ viranege çevirildi, soñra ise o koy olğan yerden Şimaliy Qırım kanalı keçti.

Besütte cenk yıllarında 20-30 qoranta bar edi. Deerlik butün qorantalar aydap alıp ketildi. Em tek Besüt degil de, etraftaki Beşhoca, Qılçora, Mollaqay koyleriniñ ealisi de Germaniyağa aydaldı.

Nemseler(Almanlar) sovet askerleriniñ sıqıştıruvından keri çekilir ekenler, yerli ealini reinge alıp kettiler.

Adamlar 1944 senesi mart 25-te cayav-calpı Grammatikovo (Krasnoflotskaya) stantsiyasına ketirile. O yerden poezd(tren)nen Kezlevge, andan barjalarğa toldurılıp Odessağa, andan da Almaniyağa alıp ketile.

Besüt koyünden alıp ketilgen qorantalardan biri Kudakovlar ailesi edi. Bu qorantadan Almaniyağa:

Qorantanıñ başı Mevlüd Ali Hayredin oğlu Kudakov, onıñ omür arqadaşı Gulsüm Kudakova (1977 senesi
Ozbekistanda oldi),

balaları: Gulizar( 1924 s.d.)
Urie (1927 s.d.)
Memecan (1929 s.d.)
Nurie (1931 s.d.)
Abkerim (1935 s.d.)
Dilara (1938 s.d.)
Şaip (1941 s.d.)

aydap alıp ketildi. Bu qorantanıñ kene bir azası Mamedie cenk başlanmazdan evel orduğa çağırılğan edi. O, qorantasını 1946 senesi Taşkent civarındaki Keles stantsiyasında taptı.

Bu aile Almaniyanıñ Branşebay şeeri yaqınındaki Gruden Yager (Yeşil Ada) degen yerge barıp tüşe ve bauer qolunda çalışalar. Dağ keseler, maşinalar yaqarlıq olmağanından gazgeneratorda çalışqanı içün olarğa ağaç komür azırlaylar.

1945 senesi mayıs 9-da azat etilip, filtratsiya lagerinde olıp, soñra Ozbekistanğa yollanalar. 1945 sene noyabr 7-de Ozbekistanğa barıp çıqalar.

Kudakovlardan-Urie şimdi Aqmescit rayonınıñ Pionerskoe-1 massivinde, Solneçnaya soqağındaki 1-ınci evde, oğlu Zufer Osmanovnıñ yanında yaşay.

Siziñ diqqatıñızğa Urie Kudakova oz doğğan koyü aqqında yazğan şiirni bazı bir qısqartuvlarnen taqdim etemiz.

Doğğan Koyüm

Doğğan koyüm Besüt edi,
Metrikada qaldı adı.
Bizler içün pek zevqlı
Ola edi onıñ adı.

Koyçigimiz merhametli,
Bereketli bir koy edi.
Çoçamiyler em torğaylar
Erte tañda yırlay edi.

Arpa, aşlıq tolu edi.
Ambarlarda em evlerde.
Koyçigimiz pek yaraşıq
Qoy, qozular yure edi.

Erte tañda turıp er kes
Kete edi oz işine.
Toy-dügünge oşay edi
Baqsan eger yaş, qızına.

Barıp baqtım koyümizin,
Bir temel de saqlanmağan.
Selam berdim. Baş koterip
Olmadı iç qarşı alğan.

Şeker-şerbet suvumızdan
Bir tamçıçıq bile yoq.
Babalarımız qazğan quyu
Yerinde bar tek bir oyuq.

Koyumizge qaytır edik,
Sürülgen o saban ile.
Atta yeri qalğanı yoq,
Qayda edi, Alla bile.

Qart babalar, qartanalar
Bunı korip neler derler?
Qırımğa kete er kes,
Aziz, dep tuvğan yerler.

Men yazaman sizge, dostlar,
Korgenimni. Yaş edim.
Menim babam kuznets edi,
Demir dögüp yaşadı.

Bala çağa ostürdi o,
Qıyınlıqtan qaçmadı.
Gece-kundüz çalışıp p
Elal otmek aşadı.